37ss

Religia

Religia miała charakter politeistyczny. Dawna religia ukształtowana była pod wpływem wierzeń Wschodu, Krety. Najdawniej czczone bóstwa, to między innymi Dionizos, Apollo. W obrzędach religijnych wielkie znaczenie miała muzyka i taniec (bachanalie). Wiele elementów tej religii przeszło do religii nowej, olimpijskiej, usystematyzowanej i wzbogaconej przez Homera i Hezjoda. Bogów wyobrażano sobie jako doskonalszych ludzi, obdarzonych nieśmiertelnością i nadprzyrodzonymi zdolnościami. Ojcem bogów był Zeus, pan na Olimpie, jego małżonką - Hera. Rodzeństwo Zeusa to Posejdon - bóg morza, Hades - bóg świata podziemnego, De-meter - opiekunka płodów rolnych, Hestia - patronka ogniska domowego. Do najbardziej czczonych bóstw należeli: Ateną - bogini mądrości i wojny, Afrodyta i Eros - bogowie miłości, Ares - bóg wojny, Hermes - posłaniec bogów, Artemida - bogini łowów, Hefajstos - bóg kowali i rzemieślników, Apollo - opiekun 9 Muz. Otaczano także kultem siły przyrody uosabiane w postaciach bożków i nimf leśnych.

Posągi bóstw ustawiano w centrum świątyń, a obrzędy religijne były pełne prostoty. Polegały na składaniu ofiar ze zwierząt i płodów rolnych oraz na uroczystych świętach z procesjami, < 27. Laookoon. I w. p.n.e.

zwłaszcza ku czci Ateny (panatenaje), Demeter (misteria eleuzyjskie), Dionizosa (dionizje).

Ta właśnie religia miała duży wpływ na sztuki plastyczne - przede wszystkim jako niewyczerpana skarbnica tematów. Znajdują w nich odbicie legendy z prywatnego życia bogów, niewolne od satyrycznego spojrzenia artysty, traktującego bogów tak podobnych do ludzi z pewną poufałością. Wiele jest jednak legend okrutnych i przerażających. Zycie przyszłe nie było dla Greków atrakcyjne:. Pola Elizejskie dla sprawiedliwych, gdzie snuły się cienie zmarłych i ponury Tartar, gdzie przebywali grzesznicy skazani na wymyślne męki. Stąd Grecy cieszyli się raczej życiem doczesnym, starając się z niego czerpać wszystkie radości.

Poglądy estetyczne Greków Piękno (kalon) było dla Greków pojęciem szerokim. Terminem „piękno” określali wszystko, co się podoba, co budzi uznanie, co jest wartościowe, słuszne. Pojęcie to obejmowało zarówno piękno estetyczne - zewnętrzne, jak i wartości etyczne - moralne: piękne mogły być twory przyrody, dzieła sztuki, ale i charakter człowieka. Piękno utożsamiali Grecy z ładem, harmonią, prawidłowością, regularnością. Wszystko co chaotyczne, nieokreślone nie mieściło się w tym terminie. I tak na przykład wszechświatowi nadali

37

Sztuka STAROŻYTNA