37 (328)

Tabela 4.1 daje odpowiedź na pytanie, jaki udział w globalnym dochodzie wszystkich gospodarstw domowych mają gospodarstwa należące do poszczególnych grup dochodowych.

] Szeroko stosowaną metodą analizy nierówności dochodowych i majątkowych 1 jest tzw. krzywa Lorenza. Jest Jo krzywa pokazującą, jaka. część globalnego do-o chodu lub majątku całego społeczeńs twapr zyp a da poszczególnym grupom gospodarstw uszeregowanych według stopnia zamożności. Na osi poziomej oznaczamy

*•>***** * * • ***’* ' • ** * * '

odsetek gospodarstw domowych, a na osi pionowej procentowy udział w globalnym dochodzie lub majątku. Linia prosta wychodząca pod kątem 45° z początku układu współrzędnych ilustruje hipotetyczny przypadek absolutnie równego podziału dochodu lub majątku. W praktyce podział jest nierówny, wobec tego każda krzywa Lorenza (poza jej początkiem i końcem) będzie oddalona od tej linii. Im bardziej krzywa jest oddalona od linii 45°, tym bardziej nierówny jest podział. Kilka takich krzywych, wykreślonych w oparciu o dane dla Polski i Wielkiej Brytanii, przedstawia rysunek 4.1. Krzywe oznaczone numerami 1 i 2 odnoszą się do polskich gospodarstw - pracowniczych i chłopskich, a krzywe oznaczone numerami 3 i 4 do ogółu gospodarstw brytyjskich.

Rys. 4.1. Krzywa Lorenza: rozkład dochodów gospodarstw domowych w Polsce w 1992 r. (gospodarstwa pracownicze - krzywa 1, gospodarstwa chłopskie - krzywa 2) oraz w Wielkiej Brytanii w 1986 r. (dochód netto włącznie ze świadczeniami socjalnymi - krzywa 3,

dochód brutto bez świadczeń - krzywa 4)

Położenie krzywej Lorenza określa także współczynnik Giniego. Współczynnik ten jest stosunkiem pola zawartego między daną krzywą Lorenza a linią absolutnej równości (linią 45°) do całego pola znajdującego się poniżej linii absolutnej równości. Gdybyśmy na rysunku 4.1 zakreskowane pole zawarte między linią 45° a krzywą Lorenza nr 1 oznaczyli jako A, natomiast pole leżące poniżej tej krzywej - jako B, to współczynnik Giniego byłby stosunkiem pola A do sumy pól A i B,

A

A + B '

Ogólne zasady funkcjonowania rynków czynników produkcji są zbliżone do tych, jakie obowiązują na rynkach produktów i usług konsumpcyjnych (które będziemy określali skrótowo jako rynki produktów). Czynniki produkcji - praca, ziemia i kapitał - są, podobnie jak produkty, przedmiotem transakcji kupna i sprzedaży. Podmioty gospodarcze dążą do optymalizacji korzyści z działalności i konkurują między sobą, np. starają się kupić to, czego potrzebują jak najtaniej, a sprzedać produkty i usługi jak najdrożej. Jednakże na rynkach produktów przedsiębiorstwa sprzedają produkty, a gospodarstwa kupują je, podczas gdy na rynkach czynników produkcji przedsiębiorstwa kupują czynniki produkcji, a gospodarstwa domowe sprzedają je. Te relacje pokazuje rysunek 4.2.

Rys 4.2. Schemat ruchu okrężnego dochodów i wydatków