3 słowniczek 2

SŁOWNICZEK ♦ 339

nałożonej na wypukłe miejsca drewnianego bloku lub płytki.

Dwubarwność Zjawisko powstające podczas oglądania z różnych stron powierzchni barwnej.

Dyfrakcja (ugięcie) Rozproszenie światła; zazwyczaj przez szczelinę lub na brzegu przedmiotu, dające kilka ciemnych i jasnych smug.

Emalia szklista Technika zdobienia płytek metalowych, polegająca na nakładaniu emalii i wypalaniu w wysokich temperaturach.

Emalia (1) Warstwa mocno połyskliwa; (2) kolory malowane lub drukowane na płytkach stalowych, ceramicznych lub szkle, a następnie wypalane.

Emulgator Środek powierzchniowo czynny stabilizujący emulsję przez utrzymywanie cząsteczek w zawiesinie.

Emulsja Stabilna mieszanina składników zazwyczaj nie mieszających się, np. olej z wodą. Żółtko jajka to emulsja naturalna.

Enkaustyka (1) Technika malarska polegająca na stosowaniu pigmentów rozprowadzonych w gorącym wosku; (2) w ceramice - forma międzywarstwowej dekoracji płytki, polegającej na zastosowaniu glinek różnych kolorów.

Enzym Proteina pełniąca funkcję katalizatora podczas określonych reakcji chemicznych.

Estry Pochodne kwasów i alkoholi; są cieczami lub ciałami stałymi, na ogół trudno rozpuszczalne w wodzie.

Estryfikacja Otrzymywanie estrów.

Farba olejna Farba powstała w wyniku rozprowadzania proszku pigmentowego w oleju schnącym.

Fiksatywa Powłoka, która zapobiega osypywaniu się rysunków wykonanych węglem, pastelami, kredą itp.

Fluorescencja Światło ponownie emitowane przez uprzednio napromieniowany przedmiot.

Fokulacja Gromadzenie się cząsteczek pigmentu w zawiesinie.

Formalina Wodny roztwór formaldehydu.

Format Wymiary arkusza papieru; także nieregularny brzeg arkusza papieru ręcznie robionego.

Fresco secco Malarstwo na dokładnie zwilżonym, uprzednio całkowicie wyschniętym tynku wapiennym. Stosuje się pigmenty wymieszane w wodzie wapiennej lub rozprowadzone w kazeinie albo jajku.

Fresk (buon fresco) Technika trwałego malarstwa ściennego polegająca na nałożeniu pigmentu na mokrą, świeżo otynkowaną ścianę (intonaco). Tynk wchłania pigment, który wiąże się z nim i utwardza.

Fryta Mieszanina ołowiu lub innego metalu z krzemianami i innymi materiałami, które stopiono w wysokich temperaturach, schłodzono w wodzie i rozprowadzono. Tak powstaje podstawowy składnik laserunków do zastosowania w ceramice i witrażach.

Gesso Zaprawa do sztywnych podobrazi, zwykle przygotowana z kredy i kleju glutynowego.

Gliceryd Ester glicerolu.

Gładzidło (gładzik) Narzędzie stosowane do wygładzania powierzchni metalowej płyty.

Granulacja Efekty powstałe na powierzchni rozprowadzonej na podłożu farby.

Grisaille Obraz monochromatyczny z wykorzystaniem odcieni szarości, naśladujący płaskorzeźbę. Może też stanowić podmalówkę przed ostatecznym nałożeniem kolorów oraz stworzeniu głębi rozprowadzając kolory nieprzezroczyste, półprzezroczyste i przezroczyste.

Guma Gęsty wyciek z niektórych drzew, rozpuszczalny w wodzie.

Gwasz Nieprzezroczysta farba wodna. Nieprzezroczystość wynika z mieszania koloru białego z dowolnym kolorem pigmentu. Stosowany bywa do wydobycia świateł i poprawek w akwareli.

Higroskopijny Pochłaniający wilgoć.

Hydrofilowy Mający powinowactwo z wodą.

Hydrofobowy „Odpychający” wodę.

Hydroliza Reakcja chemiczna polegająca na rozkładzie związków chemicznych pod wpływem wody. Oleje w wyniku hydrolizy rozkładają się na glicerol i kwasy tłuszczowe.

Impasło Technika malarska polegająca na posługiwaniu się gęstą farbą nakładaną szpachlą lub pędzlem ze szczeciny, tworząca grubo fakturowane powierzchnie.

Imprimitura Bardzo cienka warstwa farby, którą nakłada się na białą zaprawę jeszcze przed rozpoczęciem właściwego malowania. Zaprawa nie zostaje zaciemniona, a jednocześnie tworzy się korzystne tło do dalszego nakładania plam koloru uwypuklającego tony ciemne i jasne.

▼

—