3 (2228)

188

Ujęcie: technika zdjęciowa

5.15 W firnie Kaśbah oc razu rzucają się w ot :zy żywe kolory sklepowych towarów, natomiast teren za sklepem został prześwietlony...

5.16 .. podczas gdy w innym momencie filmu r.iedo-świetlenie zacienionego tarasu uwydatnia te^en na zewnątrz.

5.17 Ta scena z Poszukiwaczy, w które, bohaterowie obserwują z urwiska indiański obóz została nakręcona w śwetle dziennym przy- użyciu fi trów dających efekt nocy.

5.18 Koyaanisqatsi: filmowane w przyspieszonym tempie samochody zmieniają się w strumień e świata na autostradach.

twarzy w zbliżeniach, szczególnie twarzy kobiecych, operatorzy hollywoodzcy, począwszy od lat 20. XX wieku, starali się dodawać więcej blasku, za pomocą różnych filtrów rozpraszających i ekranów odblaskowych (jedwabnych blend). Filtry stosowane podczas zdjęć lub w czasie kopiowania filmu są także w stanie zmienić obraz kolorowy.

W zdjęciach uzyskiwanych metodą cyfrową nie wykorzystuje się kliszy. Obraz jest odbierany przez elektroniczny sensor i zapisywany na taśmie magnetycznej lub twardym dysku. Nadal jednak twórcy muszą podejmować decyzje odnośnie koloru, ekspozycji i kontrastu barw, podobnie, jak to się dzieje w przypadku filmu rejestrowanego na kliszy. Wszystkie techniki, które omówimy w tym rozdziale, mają swoje odpowiedniki w cyfrowej produkcji filmowej.

Prędkość ruchu

Występ gimnastyka oglądany w zwolnionym tempie, zwykła akcja przyspieszona do zabawnej prędkości, serw tenisowy zatrzymany w stop klatce - wszyscy jesteśmy zaznajomieni z efektami kontrolowania prędkości ruchu. Oczywiście tempo akcji ustala (bez żadnych ograniczeń) twórca, który inscenizuje dane zdarzenie do sfilmowania. Jednak może być ono kontrolowane także dzięki typowej dla kina możliwości zmieniania prędkości ruchu oglądanego na ekranie.

Prędkość ruchu, jaki widzimy na ekranie, zależy od relacji między tempem, w którym film został nakręcony, a szybkością projekcji. Obie prędkości są mierzone w liczbie klatek na sekundę. Standardowa prędkość - ustalona pod koniec lat 20., kiedy zaczęto wprowadzać filmy dźwiękowe - to 24 klatki na sekundę. Dzisiejsze kamery 35mm pozwalają zazwyczaj twórcom na wybór prędkości między 8 a 64 klatek na sekundę, a najbardziej specjalistyczne oferują jeszcze większy wachlarz możliwości.

Jeżeli ruch na ekranie ma wyglądać prawidłowo, prędkość kręcenia zdjęć powinna odpowiadać prędkości projekcji. Dlatego właśnie nieme filmy czasami sprawiają wrażenie, jakby się trzęsły: zostały bowiem nakręcone z prędkością między 16 a 20 klatek na sekundę, a pokazywane są w przyspieszonym tempie 24 klatek na sekundę. Wyświetlane z właściwą prędkością byłyby tak samo gładkie jak Pilmy nakręcone współcześnie.

Jak pokazuje ten przykład, jeżeli film jest zarejestrowany z mniejszą prędkością niż prędkość projekcji, akcja na ekranie będzie sprawiała wrażenie przyspieszonej, laki efekt przyspieszonego tempa czasami wykorzystuje się w komediach. Jednak przyspieszony ruch długo był używany w innych celach. W Nosferatu F. W. Murnaua powóz wampira przemierza okolice w tak szybkim tempie, że aż jesteśmy skłonni przypisać mu ponadnaturalne moce. W filmie Koyaanisąatsi (łodfreya Reggio deliryczny, przyspieszony ruch, obrazuje gorączkowy rytm życia w mieście (5.18). Bardziej współczesne filmy wykorzystują przyspieszenie ruchu, by pochwycić naszą uwagę i wzmóc tempo, szybko przenosząc nas od zawiązania akcji do samego jej jądra.

Im więcej klatek na sekundę w fazie filmowania, tym wolniejsza akcja w trakcie projekcji, przy normalnym tempie pracy projektora. Efekt zwolnienia ruchu został w szczególny sposób wykorzystany przez Dżigę Wiertowa w Człowieku z kamerą (Czełowiek s kinoapparafom). Dzięki tej technice Wicrtow mógł w detalach pokazać sportowe wydarzenia, co zresztą stosuje się w filmach do dzisiaj. Można też ją wykorzystać dla podkreślenia ekspresji. W filmie Roubena Mamouliana Kochaj mnie dziś (LoveMc Tonight) uczestnicy polowania decydują się po cichu wrócić do domu, by nie zbudzić śpiącego jelenia. Ich konna jazda została pokazana w zwolnionym tempie po to, by stworzyć komiczny obraz bezdźwięcznego ruchu. Współcześnie, zdjęcia w zwolnionym tempie często służą podkreśleniu, że akcja dzieje się we śnie lub fantazji, a także wykorzystywane są do zobrazowania aspektów lirycznych lub ogromnej siły, jak ma to miejsce w filmach sztuk walki. Coraz częściej spowolniony ruch jest także wykorzystywany w celu zwrócenia uwagi na wybrane momenty filmu, położenia na nich nacisku, zmuszenia widzów do zastanowienia się nad szczególnie ważnymi elementami spektaklu.

Często zmiana prędkości pomaga w tworzeniu efektów specjalnych. W Szklanej pułapce widzimy jak w szybie windy eksploduje ładunek wybuchowy, a łala ognia zbliża się w stronę kamery. Podczas zdjęć, ogień w dole szybu był filmowany z prędkością 100 klatek na sekundę, a potem, w miarę jak posuwał się do góry, zwolniono jego prędkość, by na samym końcu, jak już wybuchał u szczytu szybu, sfilmować go znowu z dużą prędkością. Dało to wrażenie gwałtownego uderzenia ognia. W Drakuli reżyserowi Francisowi Fordowi Coppoli zależało na tym, by jego wampir sunął w stronę swych ofiar z ponadnaturalną szybkością. Autor zdjęć do tego filmu, Michael Ballhaus, wykorzystał więc specjalny program komputerowy, który kontrolował pracę migawki i prędkości filmowania, co pozwoliło mu na

5.20 . a porem w lew

5.19 Nie oglądaj się teraz: kiedy kamera obraca się by podążyć za idącym bohaterem, obiektyw szerokokątny sprawia, że 'atamia zcaje się przechylać w prawą stronę,.,