40 41 (29)

40 • Ankajos

(Perseusz i Andromeda, 1620-1621), Tycjana (Perseusz i Andromeda, 1555) oraz wielu innych znakomitych artystów. W paryskim Luwrze można obejrzeć rzeźbę R Pu-geta Perseusz uwalnia Andromedę (1684). Postać ta inspirowała również kompozytorów, np. J. Haydna. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajdują się miedzioryty Perseusz i Andromeda (1597) J. Mathama oraz Zaślubiny Perseusza i Andromedy (1762) J.B. Massarda. Patrz także Alkajos, Idas.

Ankajos, syn -»Posejdona, król wyspy Samos. Wyrocznia przepowiedziała mu, że nie będzie pił wina z własnej winnicy. Z pierwszym kieliszkiem wina pochodzącego ze swojej winnicy udał się A. do wieszczka, by dowieść mu, że się pomylił. Na to wróżbita odpowiedział: „Wiele się może zdarzyć między ustami a brzegiem pucharu”. Wkrótce przybiegł posłaniec z wiadomością, że dzik pustoszy winnice i niszczy latorośle. A. natychmiast udał się ratować swe zbiory, rzucił w zwierzę oszczepem, ale rzut był chybiony. Zginął zaatakowany przez dzika. Nie spróbował własnego wina. Powiedzenie wróżbity ma być przestrogą przed zbytnią pewnością siebie. • M. Rodziewiczówna zatytułowała jedną ze swoich powieści Między ustami a brzegiem pucharu (por. też Erazma z Rotterdamu Adagia I, przeł. i oprać. M. Cytowska, Kraków 1973, s. 68).

Anna Perenna,¹ bardzo stara bogini rzymska. Już w starożytności nie było jednomyślności wśród autorów co do jej pochodzenia i funkcji. Według jednej z wersji mitu, podanej przez Owidiusza w Fasti (Kalendarzu), A. po śmierci swojej siostry -»Dydony uciekła z Kartaginy do Lacjum. Zaopiekował się nią —»Eneasz, ale jego żona —»Lawinia postanowiła ją zabić. Uprzedzona we śnie o tych zamiarach A. opuściła pałac Eneasza, po czym rzuciła się do rzeki Numicius. W ten sposób zapewne została długowieczną -»nimfą i przybrała przydomek Perenna (choć były także inne propozycje wyjaśnienia tego przydomku). Słyszano jej głos wydobywający się z rzeki: „Kryję się w rzece nieustannie toczącej swe wody ['amne perenne’], a zwię się Anna Perenna”. ² Była także inna opowieść, według której chodzi tu o biedną, starą kobietę o imieniu A. (z Bovillae), która piekła Chleb i rozdawała go ludziom przebywającym na Górze Świętej podczas pierwszej secesji plebejuszów. A. R poświęcono dzień 15 marca (idy marcowe).

Anteja (łac. Antea), córka króla Lykii —>Jobatesa, żona króla Tirynsu -> Projtosa. Słynęła z bezwstydności i czę-

Anteusz • 41

stych zdrad. Bardziej znana jest pod imieniem —> Stene-boja.

Antenor,¹ Trojańczyk. Mąż kapłanki —> Ateny, Teano. Rzecznik ugody z —»Achajami. Dlatego oszczędzili go Trojanie. Namawiał Trojańczyków, aby oddali —»Helenę —»Mene-laosowi. Miał jakoby ułatwić Grekom wykradzenie palla-dionu, tj. posążku kultowego uzbrojonej Ateny, od którego zależało istnienie miasta. Miał on być zrzucony z nieba przez -> Zeusa —> Dardanosowi, synowi Zeusa i —>Elektry, protoplaście rodu —» Priama i —> Eneasza. Jedna z wersji tego mitu mówi, że A. byt założycielem miasta Kyrene w Libii. Inna z kolei wersja podaje, że po zburzeniu —»Troi wywędrowat on do Italii, gdzie założył miasto Patavium (dziś. Padwa).²Imię to nosił również A. z Aten, rzeźbiarz, którego działalność przypada na lata 525-500 p.n.e., twórca najstarszego greckiego pomnika historycznego, przedstawiającego tyranobójców: Harmodiosa i Aristogejtona (510 p.n.e.). Patrz także Akamas, Laodike, Laokoon.

Antesterie, jedno z trzech świąt ku czci —> Dionizosa, obchodzone w Attyce i Jonii w miesiącu Antesterion (‘ukwiecony’, na przełomie lutego i marca). W pierwszym dniu otwierano beczki z młodym winem, następnie je próbowano. W drugim dniu odbywały się zawody w piciu wina (tzw. święto dzbanów), które kończyły się procesją. Trzeci dzień był poświęcony zmarłym; składano ofiary, poszczono, zastawiano stoły dla zmarłych.

Anteusz, Antajos, -»gigant. Syn -»Posejdona i -»Gai. Król Libii, sławny zapaśnik; każdego przybysza do jego kraju zmuszał do walki, po czym go zabijał. Przy zetknięciu się z ziemią (Gają) w pełni odzyskiwał siły, z tego po-