47 (380)

gatunków roślin, w tym także niektóre błotne. Typowymi gatunkami strefy wody płytkiej są: przęstka wodna, oron-cium wodne, rukiew wodna, okrężnica bagienna, rozpław sercowaty, rdest ziemnowodny, kropidło wodne, rzepicha ziemnowodna, grzybieńczyk wodny, jaskier wodny, rdestni-ca pływająca, a także osoka aloesowata czy rzęsie. W strefie tej mogą rosnąć także niektóre rośliny nabrzeżne (np. pałka wodna), błotne (np. strzałka wodna, kropidło wodne) oraz podwodne (np. wywłócznik, moczarka). Także niektóre odmiany lilii wodnych mogą być w niej uprawiane.

4.    Wody głębokiej

Głębokość zalania wynosi powyżej 50 cm i zazwyczaj nie przekracza 1,5 m. Rosną tu zarówno majestatyczne lilie wodne, grążele żółte czy grzybieńczyk wodny, jak i wiele gatunków podwodnych: moczarka kanadyjska, wywłóczni-ki (kłosowy, okółkowy, brazylijski), rogatek sztywny, mech zdrójek, jaskry, rdestnice (kędzierzawa, połyskująca, przeszyta oraz pływająca).

Lilie wodne, czyli grzybienie, uchodzą wśród roślin Oczkowych za najcenniejsze i najbardziej dekoracyjne. Istnieje bardzo wiele odmian lilii różniących się nie tylko kolorem kwiatów, ale także wymaganiami środowiskowymi. Nie do każdego oczka dana odmiana będzie się nadawać, o czym warto wiedzieć, decydując się na ich zakup. Lilie do swego prawidłowego rozwoju wymagają żyznego podłoża (sadzi się je w ażurowych koszach lub pojemnikach wypełnionych dobrej jakości glebą) oraz dobrego nasłonecznienia. Nie lubią kropel tryskającej wody na rozłożone po powierzchni liście, np. w wyniku działania fontanny czy kaskady.

Rośliny podwodne spełniają w oczku czy stawie niezwykle ważne funkcje. Dzięki procesowi fotosyntezy wytwarzają w dzień tlen, który ma kluczowe znaczenie dla życia i zdrowia zwierząt wodnych. Ponadto niezwykle wydajnie oczyszczają wodę ze wszelkich nagromadzonych w niej substancji organicznych, stanowiąc tym samym konkurencję dla glonów. To głównie dzięki roślinom podwodnym (wspomaganym często przez urządzenia techniczne, tj. filtr i lampę UV) woda latem nie zakwita na zielono, lecz jest klarowna i czysta. Gatunki miękkolistne to także znakomite miejsce do odbywania tarła, dla rozwoju larw oraz schronienie dla narybku.

5.    Powierzchniową

Strefa ta jest siedliskiem roślin pływających (pleustono-wych). Nie pobierają one składników pokarmowych z podłoża, lecz bezpośrednio z wody za pomocą rozbudowanych, cienkich, wiązkowych systemów korzeniowych. Są znakomitym biofiltrem oczyszczającym wodę z nadmiaru substancji organicznej. Stanowią konkurencję dla glonów, przez co nie dopuszczają do ich ekspansji i masowego zakwitu. Zacieniając tu i ówdzie powierzchnię wody, zmniejszają dostęp do niej promieni słonecznych, co zapobiega latem jej przegrzaniu i hamuje rozwój glonów. Do grupy tej oprócz gatunków krajowych (np. żabiściek pływający, rzęsa drobna czy trój-rowkowa, kotewka orzech wodny) należą także tropikalne (np. salwinia pływająca, hiacynt wodny, pistia, limnobium gąbczaste). Niestety te ostatnie (a także kotewka) są roślinami jednorocznymi i na zimę zamierają. Każdej wiosny więc trzeba zaopatrywać się w nowe sadzonki. Próby zimowania ich w domowych akwariach zimnowodnych z reguły kończą się niepowodzeniem. Osobiście udało mi się przezimować pistię (w akwarium jednak staje się bardzo drobna) i salwinię

pływającą. Niekiedy jednak rośliny powierzchniowe nadmiernie się rozrastają, np. rzęsy czy hiacynty. Należy wówczas regularnie usuwać ich nadmiar z oczka.

Oczko — złożony ekosystem

Prawidłowo funkcjonujące oczko wodne jest nie tylko wycinkiem natury, ale także złożonym ekosystemem, w którym przebiegają procesy życiowe zarówno roślin, jak i zwierząt. Ze zwierząt wyższych praktycznie w każdej strefie oczka spotkać możemy płazy bezogoniaste - żaby zielone (wodną, je-ziorkową) i brunatne (trawną, moczarową), które lubią wy-

V