49 (308)

11. Zmiany w sektorze rolno-spożywczym po rozszerzeniu Unii Europejskiej 49

produktami rolnymi oraz harmonizację uregulowań administracyjnych, weterynaryjnych i fitosanitarnych, identyczne reguły konkurencji i jednolite zasady protekcji.

Poprzez stosowanie wysokich barier granicznych, interwencyjnego skupu nadwyżek, dotacji do produkcji, dotacji bezpośrednich oraz subwencji do eksportu, WPR zapewnia wzrost dochodów ludności rolniczej w tempie wyższym, niż wynikałoby to z mechanizmu rynkowego. Redystrybucja dochodów’ na rzecz producentów' rolnych następuje i poprzez ceny, i poprzez budżet. Wydatki wspólnotowe na wspieranie rolnictwa i rozwoju wsi oparte są na zasadzie solidarności².

Pierwsze lata relacji WPR wskazywały na słuszność przyjętych celów' i zasad. Rolnictwa europejskie dzięki wysokiemu poziomowi technologicznemu, wysokiej wydajności z hektara oraz ochronie przed konkurencją z zewnątrz zapewniło samowystarczalność żywnościową Wspólnocie już w pierwszej połowie lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Zostało to okupione kosztownym wzrostem nadwyżek produkcji artykułów rolnych. Ponadto polityka ta nie prowadziła do rozwiązania problemów strukturalnych w rolnictwie i jego otoczeniu. Równocześnie wysokie koszty jej finansowania, a także protesty krajów nienależących do UE stały się podstawą korekt w realizowanej polityce.

Pierwsze próby reformowania WPR podejmowane były już w 1968 r. wraz z wprowadzeniem planu Mansholta, poprzez Zieloną Księgę z 1985 r., aż do planu MacShar-ry’ego z 1991 r. Zakładały one stopniowe ograniczenie skali i poziomu wspierania produkcji mechanizmem rynkowym. Bardzo ważnym etapem ewolucji WPR były tzw. reformy MacSharry’ego. Polegały one między innymi na:

•    przejściu od subsydiowania cen produktów' rolnych do subsydiowania dochodów i rozerwania związku między wzrostem produkcji a wzrostem subwencji

•    obniżaniu cen skupu podstawowych produktów' rolnych, aby zbliżyć je do poziomu cen światowych i rekompensować farmerom skutki spadku cen płatnościami bezpośrednimi

•    dążeniu do ekstensyfikacji produkcji rolnej na obszarze Wspólnoty w celu zmniejszenia nadw^ryżek produktów rolnych i poprawy stanu środowiska naturalnego

² Do końca 2006 r. rozwój rolnictwa finansowany był z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa (FEOGA). Fundusz ten składał się z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji - z jej funduszy finansowane były działania interwencyjne w ramach WPR (filar 1) oraz działania dotycza.ce rozwoju obszarów wiejskich (filar 2) oraz Sekcji Orientacji - z jej funduszy finansowane były przekształcenia strukturalne w rolnictwie. Od 1 stycznia 2007 r. WPR jest finansowana za pomocą dwóch oddzielnych europejskich funduszy rolnych: Europejskiego Funduszu Gwarancji Rolnej (wydatki związane z rynkiem i płatności bezpośrednie) i Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (wcześniej filar 2 i fundusze strukturalne).