4

ANALIZA JAKOŚCIOWA ZWIĄZKÓW... 69

Rozpuszczeniu w wodzie ulegają związki polarne o niskiej masie cząsteczkowej (np. metanol, etanol, kwas octowy, aceton, octan metylu, acetonitryl, propylo-amina), cukry (mono- i disacharydy) i wiele aminokwasów (o krótszych łańcuchach). Po stwierdzeniu, że badana substancja rozpuszcza się w wodzie, należy zbadać odczyn powstałego roztworu za pomocą papierka uniwersalnego. Pozwala to na stwierdzenie, czy mamy do czynienia z kwasem, zasadą czy z substancją obojętną.

W 5% roztworze wodorotlenku sodu rozpuszczają się związki z grupy kwasów karboksylowych i fenoli:

RCOOH + NaOH-* RCOO“Na⁺ + H₂0

CóHsOH + NaOH -► C₆H₅0"Na⁺+ H₂0

Obie te grupy związków można odróżnić za pomocą reakcji z wodorowęglanem sodu, z którym reagują jedynie kwasy karboksylowe:

RCOOH+ NaHC0₃ -. RCOCrNa⁺ + H₂0 + C0₂t

W 5% kwasie solnym rozpuszczają się aminy:

rnh₂+ hci-* rnh₃⁺ cr

Rozpuszczeniu w stężonym kwasie siarkowym ulegają związki zdolne do przyjęcia protonu, tzn. zawierające wiązanie wielokrotne (ale nie węglowodory aromatyczne) lub/i atomy pierwiastków takich jak tlen, siarka czy azot. Ten etap testu określa raczej, protonoakceptorowy charakter badanego związku, a nie jego właściwości kwasowo-zasadowe w potocznym rozumieniu. Często etap protonowa-nia badanego związku rozpoczyna reakcję, np. polimeryzacji czy odwodnienia,

Nr-cT	I-fHSO| |
/ \		/
alken
^Nc=o	H®HSOf	fv

związek karbonylowy

dalsze reakcje

dalsze reakcje

„ ..    H®HSO? r a 1 _ e

— C=N    -► L^-c = NHj HSO4 -*. dalsze reakcje