4 (1033)

nych ludzi i ich zachowania się. Książka ca i przedstawiony w niej materiał daleko nie wyczerpują ogromnej wiedzy na temat stresu, nie jest więc ona i nie może być wyczerpującą monografią tego tematu. Stanowi natomiast próbę przedstawienia Czytelnikowi niektórych, wybranych problemów stresu w sposób, który, mam nadzieję, okaże się interesujący (mimo że piszę także o sprawach smutnych czy wręcz dramatycznych) i... niezbyt, trudny w odbiorze. Nie jest łatwo przełożyć język psychologiczny na raki, któiy będzie zrozumiały dla niespecjałisty. Tam, gdzie było to możliwe zastępowałem terminy naukowe opisem ich znaczenia. Ograniczyłem się także do przedstawienia tylko najważniejszych twierdzeń poszczególnych koncepcji czy teorii odnoszących się do stresu, starając się mimo to unikać nadmiernych uproszczeń.

Wnikliwy Czytelnik zauważy z łatwością, że szczególny nacisk w tej książce kładę na psychofizjologiczne podejście do stresu. Wynika to nie tylko z moich wcześniejszych zainteresowań problematyką psychofizjologiczną, ale także ze szczególnej roli, jaką mechanizmy fizjologiczne odgrywają w powstawaniu i rozwoju niekorzystnych dla organizmu następstw, zwłaszcza przewlekłego stresu.

Jeżeli pomimo starań, nic udało mi się uniknąć niedociągnięć w tej pracy, to czuję się za nie w pełni odpowiedzialny.

Rozdział I. Pojęcie stresu i jego rodzaje

Pojęcie stresu nie jest jednoznaczne i dlatego w różny sposób bywa definiowane i wyjaśniane. Można wskazać trzy odmienne sposoby określenia stresu, które niekoniecznie muszą się wzajemnie wykluczać.\

Pierwsze podejście traktuje stres jako odpowiedź organizmu na szkodliwe bodźce albo inaczej, jako reakcję na jakiekolwiek wymagania fizyczne lub psychiczne, stawiane organizmowi. Drugie podejście opisuje stres z punktu widzenia oddziaływań środowiska (uroczenia) i w ren sposób traktuje stres jako różnego rodzaju sytuacje trudne. Trzecie podejście, które rozwinęło się stosunkowo późno ujmuje stres jako reakcję wynikającą z braku „odpowiedniości” pomiędzy jednostką a jej otoczeniem (środowiskiem) biologicznym i (lub) społecznym. Opiszę te trzy podejścia do problemu stresu. Przypuszczam, że stanie się wtedy zrozumiała różnica pomiędzy nimi.

1. Stres jako reakcja na wymagania stawiane organizmowi

A. Stres biologiczny

Kiedy mówimy o reakcjach organizmu na jakiekolwiek stawiane mu wymagania możemy mieć na myśli zarówno