4 (23)

- koordynacja podjętego wspólnie przez członków grupy problemu

Atrakcyjność — jako symptom spoistości grupy — jest funkcją wypadkowych sił, działających na jej członków w kierunku pogłębiania w nich poczucia przynależności do grupy oraz skłaniających wszystkich jej członków do pozostania w niej.

Jakie wypadkowe siły mogą wzmóc atrakcyjność:

•    zaspokajanie w grupie swych potrzeb;

•    pełnienie w niej określonej roli czy funkcji;

•    odporność grupy na destruktywne wpływy (wewnętrzne i zewnętrzne);

•    odwzajemnione pozytywne postawy jej członków.

Rozumienie spoistości wiąże się zawsze z emocjonalnym przywiązaniem do swojej grupy.

Wskaźniki spoistości (kryteria):

■    okazywanie serdeczności i życzliwości kolegom (koleżankom) z klasy;

■    stawanie w obronie klasy, gdy znajdzie się ona w sytuacji zagrożenia lub jest przedmiotem napaści;

■    wspólne naradzanie się nad planami przyszłych swych działań i wspólna ich realizacja;

■    opowiadanie się za tymi samymi normami obowiązującymi w klasie;

■    wykazywanie wewnętrznej odporności na sytuacje konfliktowe w klasie;

■    systematyczne i punktualne uczęszczanie na lekcje.

Czynniki wzrostu spoistości:

•    zaspokojenie przez uczniów swej potrzeby uznania i prestiżu;

•    panujące w klasie stosunki, oparte raczej na współdziałaniu i współpracy niż współzawodnictwie;

•    gotowość do zademonstrowania swej niechęci (a niekiedy nawet wrogości) wobec nauczyciela w chwili odczuwanego przez uczniów zagrożenia z jego strony;

•    stan ogólnej frustracji, napięcia i lęku przeżywanego w klasie przez uczniów;

•    częste kontakty towarzyskie; podobny sposób myślenia itp.

Czynniki spadku spoistości:

•    niedosyt lub brak zaspokajania podstawowych potrzeb uczniów;

•    przeżywane przez nich rozczarowania w klasie;

•    podzielanie różnych poglądów na interesujące ich sprawy;

•    przeświadczenie uczniów o zbytniej dominacji niektórych z nich;

•    nadmiar współzawodnictwa w klasie;

•    niezgodność celów poszczególnych uczniów;

•    niewłaściwa organizacja ich pracy w klasie;

•    uniemożliwianie im podejmowania własnych inicjatyw.

Niebezpieczeństwa zawyżonej spoistości:

może być źródłem megalomanii grupowej;

•    niechęci do osób spoza klasy;

•    „zamykania się" w sobie i rezygnowania z szerszych kontaktów z innymi klasami;

•    pozostawania w stałym konflikcie z nauczycielami, zwłaszcza gdy podzielane przez uczniów normy grupowe pozostają w wyraźnej sprzeczności z przepisami regulaminu szkolnego.

Stąd spoistość klasy nie może być poza zasięgiem świadomych i celowych oddziaływań wychowawczych.

4