51 (263)

2. CHOROBY NACZYŃ

Niektóre z wymienionych chorób nie leczy się fizykalnie. Omówimy je, ponieważ mogą one występować u pacjentów wymagających leczenia z powodu innych dolegliwości, a wówczas należy zastosować pewne środki ostrożności.

2.1. CHOROBY TĘTNIC

2.1.1. STWARDNIENIE TĘTNIC (MIAŻDŻYCA)

(ATHEROSCLEROSIS)

Jest to przewlekły proces zapalny błony wewnętrznej tętnic, prowadzący do zwyrodnienia. W błonie tej pojawiają się nacieki, które albo rozmiękają, albo twardnieją wskutek odkładania się w nich soli wapnia. Proces rozprzestrzenia się na błonę środkową, w której ulegają zwyrodnieniu włókna mięśniowe, oraz na błonę zewnętrzną, która ulega stwardnieniu. Niekiedy proces chorobowy obejmuje również żyły.

Stwardnienie tętnic występuje w pewnym stopniu u osób w starszym wieku, ale może pojawić się o wiele wcześniej w wyniku procesów patologicznych. Ważną rolę odgrywają: czynnik dziedziczny, ciężka praca i procesy chorobowe powo-dujące utrzymywanie się wysokiego ciśnienia (dna, choroba nerek, zatrucia ołowiem, zatrucia alkoholem itp.).

Tętnice powierzchowne, jeśli są zmienione chorobowo, dają się wyczuć jako twarde i zgrubiałe postronki nawet poza falą tętna. Ciśnienie krwi jest wysokie, tętno napięte. Niektórzy chorzy odczuwają chłód i drętwienie stóp oraz kurcze w nogach. Jako późny objaw może pojawić się chromanie przestankowe. Niekiedy występują odbarwienia skóry i obrzęk kończyn dolnych. Lewa komora serca ulega przerostowi. Proces obejmuje również tętnice wieńcowe. Może to doprowadzić do dusznicy bolesnej, a nawet nagłej śmierci z powodu znacznego zwężenia światła tętniczek, do którego dołącza się zakrzepica. Jeżeli w miejscu przerostu wystąpi rozszerzenie komory, wówczas objawy będą podobne jak w wadzie zastawkowej serca.

Następstwem stwardnienia tętnic mogą być również:

•    tętniak (zwłaszcza w łuku tętnicy głównej),

•    zakrzepica,

•    pęknięcie tętnicy (nawet z błahego powodu).

Dla ułatwienia wskazań leczniczych w określaniu stopnia niedokrwienia kończyny można się posługiwać czterostopniową skalą wg R. Fontaine'a:

pierwszy stopień - zmiany bez objawów klinicznych, drugi stopień - chromanie przestankowe, trzeci stopień - ból spoczynkowy bez zmian martwiczych,

czwarty stopień - ból spoczynkowy z martwicą lub owrzodzeniem.

Niektórzy lekarze wolą jednak podział podany przez A. Piskorza, w którym wyróżniamy:

Okres I (niedokrwienie umiarkowane):

A.    chromanie nie postępujące,

B.    chromanie postępujące (zmniejszające z czasem zakres chodzenia),

Okres II (niedokrwienie znaczne):

A.    ból spoczynkowy,

B.    owrzodzenie i zgorzel,

C.    kończyna do odjęcia.

105