55 (261)

Stanisław Wokulski (Mariusz Dmochowski) i Izabela Łęcka (Beata Tyszkiewicz), Lalka, reż. Wojciech Jerzy Has

W porządkowaniu zebranego materiału może być pomocna charakterystyka powieści realistycznej. Oto jej najważniejsze cechy:

a.    Obszerny utwór epicki pisany prozą.

b.    Konkretny czas akcji rozpoznawalny dzięki informacjom i kontekstowi historycznemu.

c.    Bohaterowie typowi dla swojej klasy, pokolenia, ale o wyraziście zarysowanej osobowości i czytelnych motywacjach: psychologicznych, społecznych, biologicznych.

d.    Wielowątkowa fabuła zbudowana ze zdarzeń o wysokim stopniu prawdopodobieństwa.

e.    Świat przedstawiony dający panoramę życia, będący swoistym odtworzeniem rzeczywistości w oparciu o studia i obserwacje. Dokładnie przedstawione miejsca akcji.

f.    Wszechwiedzący trzecioosobowy narrator.

Indeks pojęć wykorzystanych w prezentacji:

Aforyzm, animizacja, elipsa, epitet, hiperbola, humor, indywidualizacja języka, inwersja, ironia, język potoczny, kolokwializm, konwencja literacka. mazurzenie, mowa pozornie zależna, narracja i narrator (ich odmiany), onomatopeja, paralelizm, partykuła, personifikacja, pochylenie głosek, postać literacka, poetyzm. powieść realistyczna i realizm (kluczowe pojęcia!), rubaszność, satyra, stylizacja (różne rodzaje), świat przedstawiony, typowość, wulgaryzm, wypowiedzenie (różne rodzaje), zdanie (różne rodzaje), zdrobnienie, zgrubienie, związki frazeologiczne (różne rodzaje). Każde z tych pojęć znajdziesz w Słowniku języka polskiego a dokładniejsze znaczenie niektórych z nich - w Słowniku terminów literackich Powinieneś je znać, ale w prezentacji na dowolny temat możesz się nimi nie posługiwać, choć w ten sposób Twoja prezentacja straci na precyzji i poziomie naukowym.

Przykładowa prezentacja

Uwaga! Poniższy tekst jest obszerny, ale uczeń, który na maturze potrafiłby przekazać połowę poniższych informacji w sposób zorganizowany i kompetentny, zasłużyłby na maksymalną liczbę punktów. Pamiętaj, że cytaty z powieści powinny znaleźć się na slajdach PowerPoint, więc nie trzeba uczyć się ich na pamięć.

1. Wstęp

Zamiarem twórczym Bolesława Prusa było, jak sam mówił, scharakteryzować życie społeczne, stosunki i typy kilku pokoleń. Interesujące jest więc. w jakiej formie idea ta została zrealizowana. Aby to zbadać, obserwacji poddałam językową warstwę powieści, która pozostaje w ścisłym związku z koncepcją artystyczną dzieła realistycznego. W zakresie narracji służy ukazaniu świata przedstawionego, bohaterów i wydarzeń tak, aby stworzyć iluzję rzeczywistości Obok wszechwiedzącego trzecioosobowego narratora obiektywnego, który nie należy do świata przedstawionego, istnieje w powieści subiektywny narrator pierwszoosobowy Zadaniem mojej analizy jest rozpoznanie specyficznych funkcji tych narratorów oraz porównanie języka i stylu ich wypowiedzi.

Zbadałam także język i styl postaci reprezentujących różne klasy i pokolenia. Wypowiedzi bohaterów uzupełniają ich charakterystyki zawarte w monologu narracyjnym, wydobywając typowe i indywidualne rysy.

BPrus nie kreował rzeczywistości, ale ją „naśladował", także na poziomie języka.

55