59 (184)

niali te same czynniki wpływające na karierę zawodową i koncentrowali _sję wokół podobnych szczególnie cenionych wartości. Wśród nich szczególnie wysoko w hierarchii znalazły się: odpowiedzialne wykonywanie zadań, życzliwa atmosfera wewnątrzpracownicza i udane, szczęśliwe życie rodzinne. Znakiem czasu były dopiero w latach dziewięćdziesiątych pojawiające się wypowiedzi dotyczące warunków finansowych (różnice nie były tu jednak znaczące w porównaniu do wcześniejszych weryfikacji empirycznych). Generalnie nieznaczna dynamika indywidualnych preferencji i zawodowych sądów badanych pozostaje w dysonansie w stosunku do ogromnej dynamiki przemian na poziomie makrospołecznym.

Trudno dziś precyzyjnie wyrokować, w jakim ostatecznie kierunku pójdą przemiany polskiego rynku pracy i czy jego struktura będzie charakteryzowana przez zbliżone do brytyjskich proporcje grup zawodowych. Wszechobecna jednak zmienność, lawinowo narastające przekształcenia polskiej gospodarki i towarzysząca im w wymiarze jednostkowym -destabilizacja stylów i poziomu życia, brak pewności jutra, a także rozchwianie tradycyjnych kanonów wartości wskazują na potrzebę wmon-towywania w struktury społeczne skutecznych form, systemów orientacji i doradztwa edukacyjno-zawodowego. Na pomoc doradców liczyć mogą jednak nieliczne grupy młodych ludzi poszukujących swojej zawodowej drogi i to głównie w niektórych środowiskach wielkomiejskich, a nagromadzenie problemów związanych z orientacją i poradnictwem zawodowym jest szczególnie dotkliwe w środowiskach wiejskich i małomiasteczkowych.

Wszystkie te scharakteryzowane wyżej obiektywnie funkcjonujące czynniki i procesy, decydujące o kształcie rzeczywistości społecznej, są w różnym stopniu odzwierciedlane w subiektywnych obrazach świata zawodowego młodych, a tym samym przyczyniają się do podejmowania przez nich konkretnych decyzji zawodowych. Owe decyzje nie są więc niezależne od kontekstu społecznej zewnętrzności opisywanej w kategoriach konkretnego miejsca i czasu historycznego, są przez nią warunkowane i w jej ramach formatowane przez poszczególnych uczestników społecznej gry.

2.3. Biograficzny kontekst projektowania przyszłości - diachronia

dzieciństwa i adolescencji

Bieg życia stanowi trzeci z wymiarów socjologicznego modelu projektowania i podejmowania edukacyjno-zawodowych decyzji.

Rozpatrując funkcjonowanie człowieka w określonej czasoprzestrzeni, musimy mianowicie brać pod uwagę dwa aspekty: obiektywno-histo-

59