5 (1656)

z.ia. Natomiast przy obserwacjach astronomicznych, szczególnie dla tycn, itóre odnoszą się do celów położonych dość wysoko nad horyzontem, wpływ inklinacji na odczyt koła poziomego jest dość znaczny. Dla celowej przebiegającej pod kątem 45° do horyzontu (ctg z* = 1) wpływ klinacji r.a odczyt koła poziomego równa się wartości samej inlinacji.

Średnia z odczytów koła poziomego wykonanych przy dwóch położeniach lunety będzie wolna od wpływu inklinacji!

H =

^HI ^{+ H}II

Wpływ inklinacji na odczyt koła pionowego określa się wzorem

2

z - z* = Az^ = ctg z*    (83)

Ze wzoru tego wynika, że wielkość Az. osiąga bardzo małe wartości i wpływu tego w praktyce nie uwzględnia się.

§ 10. Wyznaczenie inklinacji z wysokiego celu

Inklinację można wyznaczyć z .różnic odczytów koła poziomego przy wysoko położonym celu. Z rozważań przeprowadzonych w § 8 i § 9 widzimy, że odczyt koła poziomego jest obarczony wpływem inklinacji i kolimacji:

H =    + c cosec z + i ctg z

H = H’j i 180° - c cosec z - i ctg z Po odjęciu obu równań stronami i uporządkowaniu otrzymamy:

Hj'i 180° ~2

tg Z -

c

cos z

(84)

W celu określenia inklinacji poziomujemy bardzo starannie teodolit i celujemy w obu położeniach lunety na punkt położony wysoko, wykonując odczyty koła poziomego. Obserwację taką powtarzamy w kilku seriach.

Przy pierwszym położeniu lunety jednokrotnie wykonujemy odczyt koła pionowego z dokładnością 10’(10^C). Następnie przy tej samej długości celowej (nie ruszając ogniskowania lunety) znajdujemy punkt położony na wysokości instrumentu (z=90°) i z takiej samej ilości serii wyznaczamy kolimację. Obliczamy średnią różnicę odczytów koła poziomego w obu położeniach lunety z obserwacji wysoko położonego celu i średnią wartość kolimacji otrzymaną z obserwacji celu znajdującego się w-poziomie. Otrzymane wartości wstawiamy do wzoru (84), z którego obliczamy inklinację (przykład 25).

521