6 7

Podstawy wiedzy o planowaniu pracy edukacyjnej

Irena Adamek

Zdarzyło mi się niegdyś ujrzeć w lesie rano Dwie drogi; pojechałem tą mniej uczęszczaną. Reszta wzięła się z tego, że to ją wybrałem.

(R. Prost, Droga nie wybrana, przekł. S. Barańczaka)

Planowanie to dokonywanie wyborów dotyczących tego, co i kiedy robić!

Tradycyjne i nowoczesne planowanie działań

Zachodzące zmiany społeczno-kulturowe w świecie zaznaczyły się radykalnym zwrotem myśli teoretycznej poświęconej szkole, co sprzyjało zwiększeniu swobody myślenia o zjawiskach edukacyjnych, szczególnie widocznemu w przeobrażeniach szkolnictwa w krajach środkowoeuropejskich. Przemiany społeczno-kulturowe w tych krajach doprowadziły do pojawienia się szerszych możliwości modyfikowania działalności praktycznej instytucji oświatowych.

Literatura światowa' donosi o prowadzonych badaniach’ nad uczeniem się. Warto przytoczyć niektóre wnioski uczonych:

jedynym sposobem na trafne przewidywanie przyszłości jest wynalezienie jej²;

Nauka jest najbardziej efektywna wówczas kiedy sprawia radość³; Ludzie w dowolnym wieku mogą nauczyć się dosłownie wszystkiego, jeżeli pozwoli się im zastosować własny styl nauki i wykorzystać swoje mocne strony⁴;

¹    Autorzy książki Rewolucja w uczeniu się C. Oryden, J. Vos (Poznań 2000) dokonali przeglądu najważniejszych odkryć i koncepcji, które nadadzą kształt edukacji w dwudziestym pierwszym wieku.

²    Ibidem, s. 18.

^J Ibidem, s. 20.

* Ibidem, s. 98.

6

■■■■■

-    Sedno efektywnej nauki to poczucie własnej wątłości';

-    Wykorzystanie do celów osobistych i zawodowych różny< h i• u »s\ inteligencji (logiczno-matematyczna, wizualno-przestrzenna, mu/yt /na motoryczna, inaczej kinestetyczna, interpersonalna, inaczej spolec /na, In trapersonalna, inaczej intuicyjna) jest dziś zasadne^{1 2};

-    Dzieci najlepiej uczą się wówczas, gdy pomoże im się samodzielnie odkrywać podstawowe zasady^{3 4}.

Zgodnie z maksymą, iż profesjonalizm to wiara oświeconych, nie pozostaje nic innego jak konstruować sytuacje uczenia się, tak ważyć i mierzyć relacje między teorią a praktyką, rzemiosłem i mistrzostwem, by nasi podopieczni w przyszłości stali się profesjonalistami.

Harmonijne łączenie wszystkich elementów składających się na system kształcenia, wzajemne przyczynianie się do powodzenia całości, dynamizm każdego z elementów - zapewni jego optymalne funkcjonowanie oraz twórcze samodoskonalenie.

Przez system kształcenia należy rozumieć ukierunkowany przez społecznie wyznaczone cele dynamicznie działający zespół elementów obejmujący:

-    nauczycieli, ich kompetencje, metody pracy i zaangażowanie,

-    uczniów, ich potrzeby, motywacje i metody pracy,

-    treść kształcenia, jej dobór i układ oraz sposoby sprawdzania osiąganych wyników,

-    społeczno-materialne środowisko, a więc środki kształcenia i jego społeczno-materialne warunki,

-    wzajemne związki między tymi elementami⁰.

Tak rozumiany system kształcenia jest sekwencją świadomych i celowych czynności nauczycieli i uczniów. Jego organizacja określa uporządkowanie w czasie i przestrzeni działań nauczycieli i uczniów zmierzające do osiągnięcia zamierzonych celów. U jej podstaw znajduje się założenie, iż czynności uczniów i nauczyciela tworzą w procesie kształcenia zintegrowaną całość, są kierunkowskazami dobrze zorganizowanej pracy.

Akceptacja racjonalności pedagogicznej, radykalne podejście pozytywistyczne przejawiało się dotychczas w:

7

1

   Ibidem, s. 268.

2

   Ibidem, s. 344-357.

3

   Ibidem, s. 398.

4

   W. Okoń, Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Warszawa 1987, s. 66.