57

114 „Ć wiczenia laboratoryjne z mechaniki płynów"

2.2. Cechowanie (wzorcowanie) przyrządów pomiarowych

Miarą dokładności pomiaru są graniczne błędy pomiaru A.V_p określone

jako najmniejszy przedział wokół wartości zmiennej X wewnątrz którego znajduje się wartość poprawna

X,-X±AX_m.

Ze względu na przyczyny występowania błędy w pomiarach można podzielić, jak powszechnie wiadomo, na: systematyczne, przypadkowe oraz grube. Każdy przyrząd pomiarowy podczas wykonywania pomiarów daje wyniki tych pomiarów, które obarczone są zawsze niepewnością. Nic można uzyskać poprzez pomiar rzeczywistej wartości danej wielkości fizycznej. Dokładność analogowy ch przyrządów pomiarowych jest charaktery zowana: - błędem bezwzględnym: AA - X -X_p,

gdzie: X— wartość zmierzona (wskazania przyrządu), X_p - wartość poprawna wielkości mierzonej.

- błędem względnym:

A X

- błędem względnym maksymalnym: S_Tnax =

* m

gdzie: AA_mix = („V -X_p)_mn - maksy malna wartość błędu bezwzględnego.

X_M - znamionowy zakres pomiarowy przy rządu.

Informacja dotycząca dokładności pomiarów wykonywanych danym przyrządem analogowym zawarta jest w wielkości liczbowej zwaną klasą przy rządu. Klasę przyrządu definiuje się jako procentową wartość ilorazu maksymalnej bezwzględnej niepewności pojedynczego pomiaru w całym zakresie pomiarowy m przyrządu i zakresu pomiarowego przyrządu.

Symbol klasy przyrządu jest liczbą wyrażającą błąd graniczny AA'^

w procentach.

5

X

m

rp

•100%.

Dla przyrządu o klasie dokładności 2 błąd graniczny bezwzględny zawiera się w przedziale ±2% wartości znamionowego zakresu pomiarowego.

Klasę przyrządu określa się na podstawie wzorcowania. Wzorcowanie (cechowanie) jest to proces porównywania wskazań danego przyrządu z wzorcem danej wielkości fizy cznej.

Wzorzec miary (etalon) jest narzędziem pomiarowym odtwarzającym praktycznie niezmiennie podczas jego użycia jedną lub kilka znanych wartości danej wielkości np.: definicyjne punkty stałe Międzynarodowej Skali Temperatur, tłokowy wzorzec ciśnienia itp. W wielu przypadkach przyjmuje się jako wzorcowe w skazania przyrządu, którego maksy malny błąd wskazań jest co najmniej czterokrotnie mniejszy od dopuszczalnego błędu podstawowego wskazań przyrządu badanego. W wielu przypadkach jest wystarczające, jeżeli przy rząd wzorcowy jest o dwie klasy lepszy od przyrządu badanego-

3. Budowa stanowiska pomiarowego

W ćwiczeniu cechowany jest mikromanometr bateryjny o zmiennym kącie nachylenia rurek. Wzorcem ciśnienia jest słup cieczy manometrycznej o znanej wysokości. Zasada pomiaru przedstawiona jest na rysunku 7.

Rys. 7. Koncepcja stoiska do wzorcowania mikromanometrów cieczowych

Naczynie z cieczą manometry czną może być podnoszone lub opuszczane. Zmiana położenia powierzchni cieczy' manometrycznej w ruchomym zbiorniku może być dokładnie określona. Znając tę wielkość można bardzo precyzyjnie określić ciśnienie wzorcowe z zależności: