68,69 (11)

/dania (na przykład: pytanie, przeczenie, czas) lub elementów wewnątrz zdania (określanie czasowników i rzeczowników).

Przedstawione programy mogą mieć zastosowanie w odniesieniu do dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, dzieci afatycznych, jak równic* w przypadkach dyslalii i stanowić uzupełnienie metod logopedycznych.

Dla dzieci jąkających się proponuje się ćwiczenia polegające na wyrabianiu płynnej mowy z jednoczesnym oddziaływaniem na psychikę dziecka. Sposoby postępowania logopedycznego przedstawia dość szczegółowo I. Slyczck (1979). Poza ćwiczeniami logopedycznymi w przypadkach jąkanin konieczna jest nieraz żmudna i długa praca dziecka nad własną mową, współpraca rodziców i nauczycieli. Osoba pracująca z dzieckiem powinna znać jego osobowość, stosunek do otoczenia, do własnej wady, zainteresowania, warunki domowe, stosunek otoczenia do dziecka w domu i w szkole.

J.B. dc Ouiros (Julmy, 1973) wskazuje na fakty, które doskonale ilustrują, jak wiele problemów nastręcza rehabilitacja dzieci jąkających się. logopedzi są /godni, iż postępowanie z dzieckiem jąkającym się należy do najtrudniej szych problemów. A oto niektóre zalecenia konieczne, do uwzględnienia w terapii mowy:

-    należy zaobserwować, przy jakiego rodzaju mewie dziecko się jąk.i Wiadomo, że jąkanie nigdy nic występuje podczas śpiew-u. rzadko podczas mówienia przez sen; w sytuacjach nadmiernych emocji, złości u jednych zanika, a u innych nasila się;

-    należy wyróżnić stałe symptomy jąkania: poza zakłóceniami rytmu, przerwami w mówieniu, powtarzaniu lub wydłużaniu sylab, głosek bard/o ważne są czynniki psychologiczne, np. niektórzy nie jąkają się gdy są sami;

-    należy przyjąć fakt, że są różne rodzaje jąkania, a zmienność objawów ma charakter sytuacyjny.

Dla rodziców małych dzieci jąkających się można sformułować nasię pującv wskazania psychologiczne:

-    nic kierować uwagi dziecka na jego sposób mówienia, słuchać cierpliwie. a po zakończeniu wypowiedzi dostarczyć dziecku prawidłowego wzoru, ale bez polecenia powtórzenia;

-    zachęcać do mówienia w okresie, gdy jąkanie wygasa;

-    zachęcać do śpiewania;

-    ograniczyć do minimum uwagi, poprawianie czy kary;

-    ograniczyć wszelkie sytuacje mogące wywoływać silne emocje (np. wynikające z układów rodzinnych), należy zapewnić dziecku stabilizację emocjonalną.

' uMuw v* k .i/aiii.i maż nu odnieść do dzieci w wieku okólnym, przy R Hi '*4.u itę lu nic/miernie ważna rola nauczyciela. Nauczyciel nic MMM imani* d/iccka jąkającego się na podstawie odpytywani", go » HNląkUH. wskazane byłoby ocenianie rozwiązywani*, zadań na labli-•    • •Mł|«o«ii l/i ptwmnych, ma lo szczególne znaczenie, gdy dziecko roz-

I’ '* .........Iiikmiv logopedyczną. Wskazane jest podkreślanie pozytywnych

*'''••» Inni i |..u< rwania dziecka w szkole, kształtowanie akceptującej

'    '*«* •* ‘ininy (inncuiikńw.

* .......... ithabilitacji mowy obowiązują pewne ogolnc zasady, które

|<h». /yiiM mv ilt> jej efektywności.

’ ¹ |»>« / pkii najważniejsze jest nawiązanie dobrego kontaktu z d/iec Whh. i* Iną )i go akceptacja, współpraca Z. rodzicami, nieraz z nauczycielem - i •Mu . ry szkole. Dziecko w tym okresie powinno nauczyć się siu-ko,,,, niross.ti uwagę, odnosić satysfakcję z kontaktu z logopedą lub P¹'¹ •l'*ili m Dlatego też z reguły pracę z dzieckiem zaczynamy od naj-'    ' •• v< l« « inności, które nic sprawiają mu trudności. Przykładowo, z

'* ¹ "0 kioic wykazują braki czy poważne opóźnienia rozwoju mowy, "    •>, |,_tl mżenie słuchowego rozróżniania dźwięków naturalnych

lokomotywy, tykanie zegara, szczekanie jwa itp.), a następnie próby ■»uta    odpiywi udających tym dźwiękom głosek. Nic należy jednak

""" < il< i.. k.i do mówienia czy powtarzania, lecz przede wszystkim wyra*

¹ ' ’• •    . |i,4t/cbę komunikowania się i cierpliwie czckac aż samo zacznie

............mii się wypowiadać. W tym początkowym okresie ważne jest roz-

*'•..... •oMiinmiią mowy. U dzieci z brakiem rozwoju mowy czy poważnym

' ........... bywa w znacznym stopniu zaburzona na rożnych piętrach

" ¹ 'k....., g.i układu nerwowego transmisja informacji odbieranych, prze-

'*...... li i integrowanych, a dochodzących przez kanały zmysłowe, wzro

st*' I duchowe. Należy zatem rozwijać u nich zdolność dii ujmowania ¹¹ i' lun rrnodalnych. Wiclozmysłowa stymulacja podczas ćwiczeń rehabi-• ........ u także stałe wykorzystywanie przyswojonych nawyków języko-

*    ¹ • W ' vi iu codziennym, sprzyjają rozwojowi wspomnianej integracji.

....... ii / wykorzystywać uspołecznienie dziecka, stwarzać sytuacje akccp-

11> • iloMarczającc dziecku satysfakcji. Program rehabilitacji, o czym już

*    i ""unlum, powinien być zawsze ukierunkowany na indywidualne możli-

*    m ,1/nika, różnice wynikające Z etiologii stopnia trwania i nasilenia , .i m ula, na możliwości uczestniczenia rodziców w procesie ćwiczeń. Na

■ •' ■ , ilnyc h zasad postępowania rehabilitacyjnego wobec dzieci z zabu-,, mii w rozwoju, będzie mowa w rozdziale V.