6 formy zjawiskowe pomocnictwo

yutHJSOm.’

j Nic jest możliwe nakłanianie w formie zaniechania, lecz tylko działania. Zgodnie | z przyjętą w prawic polskim zasadą niezależności odpowiedzialności podże-L gacza mowa jest o nakłanianiu do czynu zabronionego, a nie do przestępstwa, gdyż podżegacz ponosi odpowiedzialność także wtedy, gdy sprawcy wykonawczemu nie można przypisać winy (np. z powodu nieletniości, niepoczytalności, usprawiedliwionego błędu).

Pomocnictwo polega na ułatwieniu innej osobie dokonania czynu zabronionego. Według art. 18 § 3 k.k odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, afry inna osoba dokonała czynu zabronionego, swym zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzi, środka przewozu, udzielając rady lub informacji. Pomocnictwa dopuścić się można nic tylko I w formie działania, lecz również zaniechania (np. celnik, chcąc umożliwić innej osobie dokonanie przemytu towarów przez granicę, odstępuje od obo-wiązku kontroli).

Pomocnictwo jako forma zjawiskowa przestępstwa może wystąpić jedynie przed lub w czasie dokonania czynu zabronionego przez sprawcę wykonawczego. Pomoc udzielona po dokonaniu takiego czynu stanowi przestępstwo poplecz-nictwa, czyli pomoc udzieloną sprawcy przestępstwa w uniknięciu odpowiedzialności (przez jego ukrywanie, zacieranie śladów przestępstwa itp. czynności, a nawet odbywanie za skazanego kary — art. 239 k.k.). Poplecznictwo nic jest formą zjawiskową, lecz typem rodzajowym przestępstwa, podobnie jak pomoc udzielona skazanemu w dokonaniu ucieczki (art. 243 § 1 k.k.) czy też namowa i pomoc do samobójstwa (art. 151 k.k.).

Zgodnie z przyjętą w prawie polskim zasadą karalność za podżeganie lub pomocnictwo do przestępstwa następuje w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo (art. 19 § 1 k.k.). Uwzględniając jednak fakt, że rola pomocnika jest z reguły mniejsza, gdyż polega ona jedynie na ułatwieniu popełnienia przestępstwa, ustawa przewiduje możliwość orzeczenia wobec pomocnika kary z zastosowaniem nadzwyczajnego jej złagodzenia (art. 19 § 2 k.k.). Jeżeli podżeganie lub pomocnictwo było bezskuteczne, gdyż osoba nakłaniana do popełnienia przestępstwa lub której udzielono do tego pomocy nawet nic podjęła usiłowania jego dokonania, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary wobec podżegacza lub pomocnika, a nawet odstąpić od jej wymierzenia (art. 22 § 2 k.k.).

Nie podlega karze podżegacz lub pomocnik, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego, a w wypadku bezskuteczności starań o zapobieżenie czynowi zabronionemu — sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary (art. 23 § 1 i 2 k.k.)_; Zgodnie z art. 24 k.k. przepisu o uchyleniu karalności za czynny żal lub jej złagodzeniu przy bezskutecznym czynnym żalu nic stosuje się jednak wobec „fałszywego podżegacza”, zwanego prowokatorem, który inną osobę nakłania do popełnienia czynu zabronionego tylko w tym