57 (70)

1

zawartych jako energię rozwojowe w dziełach kulturowych’*. To właśnie zrozumienie sensu obrazu, poematu, rozprawy, koncertu muzycznego czy pomnika architektury jest przyswajaniem ich wartość, które rozwijają tm> sL uczucia i postawy dażmowe człowieka. Przy tym kształcenie odbywa się według podstawowego aksjomatu Kcry cbensteinera tylko wtedy, gdy miedzy duchową strukturą dobra koi-Utraloego a wewnętrzną strukturą jednostki zachodzi całkowita łab cząśdowa zgodność⁵’.

W takim ujęciu założona z góry struktura duchowa jednostki byłaby wrodzonym warunkiem, predystynującym do rozwoju określonego typu osobowości W rzeczywistości natomiast osoba ludzka, pomijając możliwe nicnornulnośd. zwykłe jest bogato wyposażona w zadatki odczuwania wszystkich zasadniczych wartości, potrzebnych naturze człowieka. Stąd konkretna osobowość zawsae pod wpływem warunków zewnętrznych środo wiska społecznego tworzy się. stzye się przez przewagę - drogą wyboru - jakiegoś systemu wartości nad innymi systemami, które mogą mniejszą odgrywać rolę. ale są konieczne do wszochstro* ^f<w»vyij«tit»M(łii^pnln»jiyi<Mit«rjln»iAł PctfOMfal więc wymaga swego uzupełnienia w idei humanizmu, wskazującej na to. jakie dobra ma system wychowania hbrrainego zrealizować.

c) Humanizm w systemie liberalnym także nosi na sobie piętno idealizmu i występuje jako humanizm naukowy i technokratyczny Początki tego humanizmu sięgają okresu cnędzywojcuwcfo. kiedy te znana nam Międzynarodowa Uga Nowego Wychowana wysiąpńi z ideą powrotu do humanizmu europejskiego jako tóa pacyfistycznej i broniącej wartości nauki, sztuki i kultury przed narastającym faszyzmem i jego barbarzyństwem. Po dragiej wojnie światowej pierwszy dyrektor generalny UNESCO, biolog angielski Julian Husky wystąpił w r. 1946 z programem humanizmu ewolucyjnego czyli naukowego**. Zawiera on w sobie wizję wszechświatowego rządu dla uzyskana pokoju między narodami w oparciu o spotęgowaną na drodze ewolucji biologicznej twórczość naukową i techniczną, nastawioną na walkę / głodem, chorobami, nędzą, analfabetyzmem t.. nadmierną płodooścą ras kolorowych, w stosunku do których, jak np. w Japonii zastosowano

⁵⁴ Tenże. Tltearic der Mltlung, Lapng 1926

^>r Tenże, Din Grundaxiom des Bildungjprccrs.{Jtri.n I >i

"i H u x I e y, LUNESCO. tts buis et m philosoptu*. London I94t.

p

^ologiczną kontrolę urodzeń. Humanizm rządów nauki i techniki nad ładzi ością, szczególnie zaś kierowników wielkiego przemysłu zautomatyzowanego. wojennego i atomowego (technokracja), był długi czas oficjalnym programem UNESCO, dopóki me zaktywizowały się w on cne humanizmy, głównie socjalistyczny i chrześcijański, przecrwstawa-ycesic dyskryminacji rasowej Miroo to idealizm w systemie liberalnym wychowania szuka wciąż radykalnych rozwiązań kwestii przeludnienia f»wta, stąd też nie rezygnuje łatwo z przywilejów historycznych białego crfowieka (np. walka raststów w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej przeciw równouprawnieniu Murzynów w latach 1963—64). jie wyzwolenie się polityczne spod panowania kolonializmu ludów kolorowych Afryki i Azji wymusza na UNESCO, by rozszerzyło program swego humanizmu stworzenia dobrobytu na podstaw ach nowoczesnej nauki i techniki na wszystkie narody świata i oczyściło się i resztek rasowego antyhumanizmu.

Rozdział V

SYSTEM SOCJALISTYCZNY WYCHOWANIA

I. Geneza i rozwój systemu

Ruch robotniczy w drugiej połowie XIX wieku rozwinął prace Mwiatowe dla podniesienia poziomu kultury mas robotników oraz dla przygotowania przywódców partyjnych. Początek tego rodzaju dążeń wystąpił w Anglii, gdzie w 1836 r. powstał nowy typ uniwersytetu w postaci zjednoczonego Uniwersytetu Londyńskiego o celach oświato-wc-spolccznych. który pierwszy umożliwiał uzyskiwanie stopni naukowych poza przygotowaniem w uczelni Tak właśnie Ruskin College było kolegium przygotowującym robotników ze związków zawodowych do egzaminów

Taka jednakże oświata i nauka stępiały ostrą świadomość klasową i hamowały bojowość rewolucyjną. Dlatego też Karol Marks z Fryderykiem Hngelscm już w Manifeście Komunistycznym (1848) przeciwstawili ruch proletariacki społeczeństwu burżuazyjnemu kapitalizmu i drobnomieszczaństwu oraz jego zakłamanej moralności, opartej o władzę pieniądza. W r 1866 Marks w opracowanej instrukcji dla delegatów nu

123