72 (201)

a laU-forafc l»r*X VI S/>IU-SI.km> IrcJ I. Axbftfa ęwfceaw. Wwmim a itUi ISHKłiKtó.OI-Ulin.S £ K»\PWN JlMT

ROZDZIAŁ 6 Sektory, podmiosy, poziomy i organiłacja polityki ipolec/nej 95

bezrobocie). Następuje rozszerzanie systemu świadczeń i ochrony socjalnej, gwarantuje się dochody minimalne i równe prawa w dostępie do usług publicznych (np. mieszkania, wykształcenia, opieki zdrowotnej). W sferze ekonomicznej państwo oddziałuje na gospodarkę w celu utrzymania pozytywnych tendencji (np. poprawa warunków bytowych ludności, pełne zatrudnienie).

Na sektor publiczny składają się: organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały; gminy, powiaty i samorząd województwa oraz ich związki; jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych; państwowe i samorządowe fundusze celowe; państwowe szkoły wyższe; jednostki badawczo-rozwojowe; samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej; państwowe i samorządowe instytucje kultury; Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nic fundusze; Narodowy Fundusz Zdrowia; Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne; inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego¹.

Sektor prywatny

Sektor prywatny stanowią podmioty (osoby fizyczne i prawne), do których należy w całości lub w przeważającej części mienie nicbędącc własnością Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego. O sposobie jego funkcjonowania i osiąganych efektach przesądza mechanizm rynkowy, który opiera się na zobiektywizowanych, konkretnych i mierzalnych celach. Staje się on tym korzystniejszy dla społeczeństwa, im bardziej wzrasta konkurencja. Istotne znaczenie mają prawa ekonomiczne, w tym popyt i podaż oraz swoboda prowadzenia działalności gospodarczej.

Podmiotem własności prywatnej obejmującej środki produkcji i dobra konsumpcyjne jest jednostka ludzka. Może ona korzystać z rzeczy indywidualnie, jak też organizować się w różne formy prawne w celu zaspokajania osobistych potrzeb bądź dla osiągania zysku. Szczególną rolę w prowadzeniu zarobkowej działalności odgrywają spółki. Dzielą się one na osobowe (cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna), w których element personalny, czyli wspólnicy, odgrywa decydującą rolę, i kapitałowe (akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością) - oparte na stałym wkładzie kapitałowym. Innym rodzajem są spółdzielnie, które funkcjonują w interesie swoich członków.

Do cech charakterystycznych sektora prywatnego zalicza się: samofinansowanie, prowadzenie działalności na podstawie rachunku ekonomicznego, realizację celów komercyjnych, dbałość o interesy indywidualne, autonomię w zawieraniu transakcji, gromadzenie kapitału na zasadach dobrowolności, racjonalne wydawanie środków na potrzeby własne, brak wpływu decyzyjnego na gospodarkę kraju.

1

Zakręt sektora publictnego w Pblsce, Elżbieta Malinowska et al. (red.), Warszawa 1999, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową.