75

5. KRĄŻENIE

Substancje wpływające na przepływ krwi

Przepływ krwi przez obszary mi-krokrążenia: arteriole - naczynia oporowe, pełniące funkcje zaworów regulujących dopływ krwi do metaarterioli - bardzo małych tętniczek, bogatych w tzw. zwieracze przedwłośniko-we. Następnie krew dostaje się do naczyń włosowatych, gdzie zachodzi wymiana składników między krwią a płynem tkankowym (wypadkowa sił: ciśnienia hydrostatycznego na zewnątrz oraz ciśnienia onkotycznego do wewnątrz). Kolejne naczynia to małe żyłki - wenule.

Tętno

Tętno - rytmiczne rozszerzanie się i kurczenie ścian tętnic związane z wtłaczaniem krwi z lewej komory do aorty i dalej do tętnic (odpowiada częstotliwości skurczów serca). Prawidłowe tętno spoczynkowe u dorosłej osoby zdrowej wynosi ok. 70 uderzeń na minutę.

Tętno człowieka można wyczuć, przykładając delikatnie dwa palce np. w okolicy tętnicy szyjnej.

Mechanizm regulacji krążenia

Odbywa się dzięki zmianie:

-    częstości skurczów serca

-    objętości wyrzutowej

-    objętości i oporów przepływu układu naczyń (żylnych i tętniczych)

-    objętości krążącej krwi, np. uwalnianie lub magazynowanie krwi w śledzionie, wątrobie

ośrodkowo

•    acetylocholina - opóźnia impulsy w węzłach rozrusznikowych; rozszerza ściany naczyń krwionośnych

•    noradrenalina - przyspiesza impulsy w węzłach i wzmaga kurczliwość mięśnia sercowego, powoduje skurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych

•    adrenalina - podobnie jak noradrenalina; w stresie

•    hormony tarczycy

miejscowo

•    ANP - hormon przedsieni.:,, wpływający na wzrost diun?: wodnej i natriurezy (w ner>::-

•    bradykinina - rozszerza nia, uwalniana np. po pobudź? niu gruczołów ślinowych i wych

•    histamina - zwiększa przeocz-czalność naczyń włosowe: . (obrzęki w stanach zapalny:,-

•    serotonina - skurcz mięśn c ki uszkodzonych naczyń

Zmiany ciśnienia w układzie krwionośnym człowieka

Ciśnienie krwi to nacisk krwi na wewnętrzne ściany naci krwionośnych. Jest ono najwyższe w tętnicach, np. w tętnic; z mieniowej w spoczynku wynosi 120/80 mm Hg (pierwsza tość - 1 20 mm Hg - oznacza ciśnienie skurczowe, druga warte:: - 80 mm Hg - ciśnienie rozkurczowe). Wysokość ciśnienia z; ży m.in. od wieku człowieka, jego stanu zdrowia oraz ad Inter sywności wysiłku fizycznego.

wenule

kapilary

metaarteriole tętniczki (arteriole)

tętnice

aorta

żyły

czcze

Ciśnienie krwi (w ^:

Typy sieci naczyń włosowatych

ZWYKŁA SIEĆ KAPILARNA

*sieć dziwna, np. w kłębuszkach nerkowych **układ wrołny, np. w krążeniu wrotnym wątroby

Wymiana substancji między naczyniami włosowatymi

a płynem tkankowym i komórkami tkanek

noW¹* -

•    zbędne metabolit

•    co₂

•    substancje pokarmowe

•    o₂

PŁYN TKANKOWY

śródbłonek

Profilaktyka układu krążenia

W profilaktyce układu krążenia ważne są:

-    aktywność fizyczna (umiarkowany wysiłek fizyczny),

-    prawidłowe odżywianie się (ograniczanie ilości cholesterolu i trójglicerydów, przestrzeganie prawidłowej wagi ciała),

-    unikanie stresów,

-    leczenie infekcji (grypy, anginy, szkarlatyny, ropni wokół korzeni zębów i innych),

- unikanie palenia papierosów i picia alkoholu.

Wybrane choroby układu krążenia Głównymi przyczynami chorób układu krążenia są: nadwaga, niewłaściwe odżywianie się (dieta bogata w cholesterol, trójglicerydy), cukrzyca, stres, palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu, siedzący tryb życia.
.Nazwa choroby	Charakterystyka	Objawy i skutki
Miażdżyca tętnic jarterioskleroza) -    wieńcowych -    kończyn dolnych -    tętnicy szyjnej, tętnic mózgowych	zwężenie naczyń na skutek odkładania się w nich lipidów (gł. cholesterolu) i wapnia; blaszki miażdżycowe	-    niedotlenienie mięśnia sercowego, prowadzi do choroby wieńcowej i do zawału mięśnia sercowego -    problemy z chodzeniem -    udar mózgu, niedokrwienie mózgu, utrata pamięci, zaburzenie czucia, paraliż
Nadciśnienie tętnicze	wzrost ciśnienia krwi (już stałe 140/90, 165/95 mm Hg stanowią wartości graniczne); ważna jest różnica skurczowo-rozkurczo-wa	-    bóle głowy, zawroty głowy, szum w uszach, krwotoki z nosa, zaburzenia widzenia -    prowadzi do wielu chorób serca (dusznica bolesna, niewydolność krążenia, zawał), wylew, uszkodzenia nerek
^r//- zawał serca	obumieranie części serca, do której zwężone naczynia wieńcowe nie dostarczają krwi	-    bóle zamostkowe promieniujące do lewego barku, nudności, bladość, silne uczucie lęku, niepokój ruchowy -    może być przyczyną śmierci

pęknięcia naczyń krwionośnych mózgu

-    częściowy paraliż, zaburzenia mowy

-    może być przyczyną śmierci