83

H Literatura

H

D

H

4

H

■I

H

3

4

H

•4

4

4

■i

H

D

4

2

4

H

4

Grupy literackie

nazwa grupy	przedstawiciele	charakterystyka grupy
Skamander	Jan Lechoń Kazimierz Wierzyński Julian Tuwim Antoni Słonimski Jarosław Iwaszkiewicz	Grupa warszawska skupiona wokół czasopisma „Skc-mander". Jej reprezentanci spotykali się w klubie Pod Picadorem lub „na pięterku" kawiarni Ziemiańska. Nie byli przeciwnikami tradycji, ale odrzucali poetykę literatury młodopolskiej. Proponowali pisanie a dniu powszednim, o zwykłych uczuciach; język potoczny mic wejść do poezji. Nie mieli określonego programu, każdy z poetów był indywidualistą, prezentował odmienne postawę. Za swego mistrza i patrona uznali Leopolda Staffa. Z grupą sympatyzowali: Jan Brzechwa, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Kazimiera Iłłakowiczćw-na. Skamander był najbardziej prężną i popularne grupą poetycką dwudziestolecia międzywojennego. Wywarł znaczący wpływ na ówczesną literaturę.
Awangarda Krakowska	Tadeusz Peiper Julian Przyboś Jan Brzękowski Jalu Kurek	Grupa krakowska skupiona wokół czasopisma „Zwrotnica", redagowanego przez Tadeusza Peipera. Posiadała program sformułowany w manifestach Nowe usta i Tędy. Głoszono w nim hasła nowoczesności, program 3^1M (Miasto, Masa, Maszyna), odcięcie od natchnienia, metafizyki czy mistycyzmu. W zamian proponowano kult techniki i cywilizacji. Zerwano z opisową liryką, stworzono nowy typ metafory.
futuryści	Kraków: Bruno Jasieński Stanisław Młodożeniec Tytus Czyżewski Warszawa: Anatol Stern Aleksander Wat	Futuryści funkcjonowali w dwóch ośrodkach - Krakowie i Warszawie. Grupa krakowska skupiała się w klubie Katarynka, a od 1921 roku - w klubie Gałka Muszkatołowa, natomiast warszawska - wokół pisma „Nowa Sztuka". Cechował je prowokacyjny styl bycia, skanda-lizowanie, negacja tradycji i autorytetów. Głosili hasta „słowa na wolności", nawołując do burzenia utartych związków wyrazowych. Na Zachodzie futuryści często sympatyzowali z rodzącym się faszyzmem.
autentyści	Stanisław Czernik Stanisław Piętak Czesław Janczarski Jan Bolesław Ożóg	Grupa skupiona wokół miesięcznika „Okolica Poetów", założonego w Ostrzeszowie przez Stanisława Czernika. W opozycji zarówno do nawiązującego do tradycji Skamandra, jak i do nowoczesnej Awangardy Krakowskiej, powracali do naturalizmu i realizmu, głosił hasło „jedności prawdy artystycznej i życiowej".
Zagary	Antoni Gołubiew Czesław Miłosz Aleksander Rymkiewicz Jerzy Zagórski	Grupa pisarzy wileńskich, skupiona wokół miesięcznika „Zagary". W ich poezji dominował katastrofizm, poczucie zagrożenia wojną, kryzys ideowy. Poetyka cechowała się: wizyjnością, historyzmem (Gołubiew refleksyjnością oraz obecnością elementów klasyo-zmu i symbolizmu.
Kwadryga	Stanisław Ryszard Dobrowolski Lucjan Szenwald Konstanty Ildefons Gałczyński Władysław Sebyła	Grupa literacka, powstała w Warszawie w lotach 1926-1933, występująca zarówno przeciw Sko-mandrowi, jak i Awangardzie. Głosiła hasło poezji społecznej, zaangażowanej w życie i pracę prostych ludzi. Za ideowego patrona wybrała Cypriana Norwida.

Nowe prqdy

•    autentyzm

-współzależność życia i literatury - autentyczne doświadczenie życiowe źródłem poetyckich inspiracji i warunkiem udanego dzieła

-    temat utworu - wynikiem osobistego doznania

-    brak hierarchii tematów

-    poszukiwanie prawdy o życiu

•    awangarda

-    poezja teraźniejszości

-    negacja tradycji - antyromantyzm, antysenty-mentalizm

-    likwidacja lirycznych wynurzeń, powściąganie emocji

-    nowatorstwo składni, poezja wynikiem eksperymentów językowych

-wyobraźnia kontrolowana przez rozum

-    rymy oddalone

-    inspiracja muzyką współczesną (polirytmia, asymetryzm)

-    nowe formy zapisu wiersza (np. w kształcie zegarka)

•    futuryzm

-    bunt przeciw fradycji

-    przezwyciężacie pesymizmu

-    aktywizm

-    pochwała ogresji, kult przemocy, wojny, bio-logizmu

-    negacja psychólogizmu

-    oryginalność jako kryterium wartości dzieła

-    nowy język poetycki niepodporządkowany jakimkolwiek normom (zerwanie z zasadami ortografii, interpunkcji, składni)

-    rytmizacja wiersza ¹

w literaturze

Raul Hausmann, Mechaniczna głowa (o\c. 1920)

•    dadaizm

-    nihilizm

-    prymitywizm

-    infantylizm

-    negacja, odwrócenie wartości

-    spontaniczność

-    „dadaistyczne" gaworzenie

-    czarny humor

•    surrealizm (nadrealizm)

-    negacja konwencji

-    wyzwolenie sztuki z racjonalizmu i rygorów teorii

-    oniryzm

-    psychologizm, odwołanie się do teorii psychoanalizy (freudyzm)

-    postawa pasywna, wyzwolenie się spod kontroli rozumu, „pismo automatyczne" będące sposobem wyrażenia podświadomości

-    oryginalność

TTKTnRTfl T TTFRflTTTRY

Cechy literatury dwudziestolecia
• antynaturalizm	• hermetyczność	• rozwój literatury satyrycznej,
• autentyzm	• imażynizm	kabaretowej
• dadaizm	• katastrofizm	• wielość form i stylów
• dehumanizacja poezji	• mistycyzm i metafizyka	• witalizm
• dionizyjskość	• surrealizm (nadrealizm)	• zerwanie z konwencjami
• ekspresjonizm	• odwrót od realizmu w prozie	+ nowa dziedzina sztuki - kino
• futuryzm	• psychologizm

1

   imażynizm

-    kierunek w poezji rosyjskiej powstały po rewolucji październikowej (1917 r.)

-    obraz głównym środkiem wypowiedzi poetyckiej (wiersz powstawał wokół jednej metafory bądź łańcucha metafor)

-    antycywilizacyjność

-    przewaga wiersza wolnego