83 (152)

**• i‘- i

ĆWICZENIE 12

BADANIA MIKROSKOPOWE ŻELIWA

Poznanie struktury i właściwości żeliwa, wpływ składu chemicznego oraz szybkość chłodzenia na strukturą żeliwa, podział żeliwa i normy określające klasyfikację i system oznaczania gatunków żeliwa zgodnie z normami.

12.1. Podstawowe struktury żeliwa i jego właściwości

Żeliwem nazywa się stop żelaza z węglem o zawartości węgla większej niż 2,11%, najczęściej jednak, w wytwarzanych żeliwach, ta zawartość waha się od 3,0 do 3,8%. Podstawowa struktura żeliwa składa się z metalowej osnowy i wydzieleń grafitu. W większości osnowę stanowi: ferryt, perlit lub ich mieszaniny. Żeliwo zwane połowicznym zawiera ponadto wolno występujący cementyt. W niektórych gatunkach żeliwa występuje również eutektyka fosforowa (steadyt), jako wyodrębniony składnik struktury. Osnowa może być jeszcze bardziej zróżnicowana przez obróbkę cieplną oraz na skutek szczególnego składu chemicznego żeliwa. Właściwości mechaniczne wybranych składników struktury żeliwa przedstawiono w tabeli 12.1.

Tab. 12.1. Właściwości mechaniczne wybranych składników struktury Żeliwa

Składnik struktury	Wytrzymałość na rozciąganie Rm [MPaJ	Wydłużenie *[%l	Twardość HB
Ferryt	300	40	80
Perlit	750	8	220
Cementyt	35	0	700
Grafit	20	0.5	0
Steadyt	0	0	500
Rainil	1300	20	400
Martenzyt	1500	0	700