84 85 (26)

84 CtfU II. PodWawy mikroekonomii

Zilustrujemy to na rysunku (rys. 3.3). Przy przejściu od punktu A, do punktu

B,    konsument w celu pozyskania określonego przyrostu dobra X jest skłonny zrezygnować z większej ilości dobra Y (odcinek GH) niż przy przejściu od punktu

C,    do punktu D, (odcinek LSI). Wynika to stąd. że 0C>(M, czyli większe nasycenie dobrem X sprawia, że konsument coraz mniej ceni sobie dalsze powiększanie konsumpcji tego dobra: za każdą dodatkową jednostkę dobra chce tracić coraz mniejsze ilości dobra Y(GH>L\f).

Rysunek 3J. Zmiany stopy wihMyiucji na różnych odcinkach krzywej obojętności

Tę relację substytucyjności możemy mierzyć stosunkiem ilości dobra Y. którą konsument jest skłonny poświęcić w zamian za dodatkową jednostkę dobra .V. przy zachowaniu tego samego poziomu użyteczności całkowitej, co zapisujemy

jako -—z i określamy mianem: krańcowa stopa substytucji. Na rysunku 3.3 stosu-&X

nck ~ przv przechodzeniu z punktu A, do punktu B, jest wyraźnie większy niż

stosunek przy przechodzeniu z C, do    ^). Zachodzi tu analogia

do mierzenia nachylenia wzdłuż luku (patrz: punkt 2.7.1.I).

Jeśli będziemy zbliżali do siebie punkty A, i B,. czy li założymy, że zmiany ilości dobra X i Y są nieskończenie małe. możemy zmierzyć krańcową stopę substytucji w punkcie. Jej geometrycznym wyrazem jest tangens kąta. jaki tworzy styczna w danym punkcie do krzywej obojętności z osią odciętych (na rys. 3.4 - kąt a). Jest to. inaczej mówiąc, miara nachylenia krzywej obojętności w danym punkcie. Możemy to zapisać*':

¹ ŚctUc tworze, nachylenie krzywej obojętności w danym punkcie określa tu (180’ - a) r<V*ny -tgei. * więc jest ono ujemne. Przyjęło cię jednak pomijanie znaku minu* i podawanie wartości krańcowej stopy substytucji w wielkościach bezwzględnych

Obserwując wielkości langcnsa kąta w wielu punktach krzywej obojętności, możemy stwierdzić malejącą krańcową stopę substytucji dóbr X oraz Y. Do tej miary nachylenia krzywej obojętności powrócimy za chwilę.

Stwierdziliśmy wyżej, że konsument preferuje kombinację dóbr dostarczającą mu więcej satysfakcji. Można więc narysować całą ..mapę" krzywych obojętności. Im krzywa obojętności położona jest dalej od początku układu, tym reprezentuje wyższy poziom użyteczności całkowitej (rys. 3.5).

Rysunek 3i. Mapa krzywych obojętności reprezentujących różne poziomy użyteczności całkowitej

Konsument woli znaleźć się na krzywej O: zamiast na krzywej O,, na krzywej Oj zamiast na krzywej O; itd. Jest to jednak tylko jedna strona zagadnienia. Mówi ona, że kombinacje wyrażone przez krzywą obojętności O; są przez konsumenta cenione wyżej niż kombinacje wyrażone przez krzywą O, itd. Inaczej mówiąc, mapa