84,85 (10)

sprawności manualnej. Występujące w tym zakresie różnice między dziećmi można traktować jako różnice indywidualne, jako dysharmonie rozwojowa Jeżeli nic /ostaną one w porę wyrównane, to skutki lego ujawniają się w wieku szkolnym w postaci trudności w czytaniu i pisaniu o charakterze dyslektycznym.

Istnieje zgodność poglądów co do konieczności jak najwcześniejszych ćwiczeń u dzieci, które ujaw-niują słabszy rozwój funkcji |Krcepcyjno-mo(o-lycznyeh. Uważna obserwacja dziecka, określenie rodzaju czynności, które rnu sprawiają szczególne trudności, może wskazać na kierunek oddziaływań. W odniesieniu do d/ieci w wieku przedszkolnym korzystne jest stosowanie ćwiczeń wszechstronnych, a nic tylko odnoszących się do funkcji, które wydają się być zaburzone.

M. tirygicr (I9Ą1) zwraca uwagę, że u dzieci w wieku przedszkolnym wszelkie oddziaływania dydaktyczne, a Cym bardziej kompensacyjne czy wyrównujące lub stymulujące rozwój, powinny być oparte na rozwojowych możliwościach i potrzebach dziecka, takich jak: własna aktywność, działanie przez zabawę, ciekawość i tendencje naśladowcze. Podstawową formą nabywania przez dziecko określonych sprawności powinna być zabawa. Autorka zwraca uwagę na konieczność ćwiczeń w zakresie orientacji czasowo-przestrzennej, znajomości własnego schematu ciała, określania kierunków i położenia przedmiotów w przestrzeni, rozumienia pojęcia czasu i przestrzeni. Tego rodzaju ćwiczenia psychomotoryczne powinny wyprzedzać właściwe ćwiczenia słuchowe, wzrokowe i motoryczne.

J. Małcndowicz. (1978) zwraca uwagę na znaczenie prawidłowego rozwoju mowy w zakresie artykulacji oraz opanowania dostatecznego zasobu słów w trybie biernym i czynnym. Od stopnia opanowania artykulacji zależy poprawność czytania. Odpowiedni zasób słownictwa umożliwia rozumienie tekstu oraz posługiwanie $ię nim w różnego rodzaju ćwiczeniach w pisaniu i czytaniu. Autorka przed rozpoczęciem nauki czytania zaleca ćwiczenia dotyczące słuchu fonema tycznego. doskonalenia artykulacji, wyrabianiu umiejętności w zakresie analizy i syntezy wzrokowej, słuchowej, sprawności mięśniowo-ruchowej w obrębie ruchów narządów mowy. Natomiast przed rozpoczęciem pisania wskazane są ćwiczenia wyrabiające koordynację wzro-kowo-ruchową. sprawność dłoni i palców.

IN I UNKCJONOWANIE POZNAWCZE I SPOŁECZNO-EMOCJONAl.NF. DZIECI Z ZABURZENIAMI MOWY W PRZEDSZKOLU

I. Przedszkole jako źródło doświadczeń dziecka

N.i r ozwój mowy ma wpływ środowisko, w którym dziecko się wychowuje, t .łownym środowiskiem wychowawczym dziecka w wielu 3-7 Lat jesr rodzimi, jej dopełnieniem - przedszkole.

Cz. Kupisiewicz (1979), powołując się na badania amerykańskiego psychologa L. M. Blooina, stwierdza, że okres przedszkolny jcsl niezwykle podatny na oddziaływania wychowawcze, które w niemałym stopniu przesądzają o późniejszym rozwoju danego dziecka. Środowisko to powinno więc dwar/ać jak najlepsze warunki rozwoju. Przy czym obok aspektu dydaktyczno-wychowawczego, uwzględnianego w programie czy wyposażeniu przedszkola. niezmiernie ważna jest atmosfera wychowawcza, jaka otacza dziecko. Nauczyciel przedszkola powinien wspomagać lub kompensować środowisko rodzinne w zakresie zaspokojenia potrzeb dziecka.

Przedszkole stwarza każdemu dziecku zespól odmiennych warunków od tych, które poznało w domu, szereg napięć, nowych trudności w obcowaniu z rówieśnikami i dorosłymi oraz nowych sposobów ich rozwiązywania w celu przystosowania się do otoczenia. Przystosowanie to zależy w znacznej mierze od tego, w jakim stopniu dziecko jest pożądane i atrakcyjne dla grupy. Znaczny wpływ ma na to nauczyciel, gdyż. jego postawa ma szanse modelować stosunki w grupie.

Dzieci z różnymi dyshurmoniami rozwojowymi są szczególnie narażone na negatywne oddziaływanie środowiska zewnętrznego. Rozbieżności między oczekiwaniami otoczenia a skutkami zachowań dziecka wyzwalają negatywne emocje opiekunów. Ujawniają się one w trwałych postawach wobec dzieci, .stereotypowym postrzeganiu i ocenianiu, często na podstawie pojedynczych zachowań. Dzieci z zaburzeniami z racji swoich ograniczeń nie zawsze potrafią sprostać nawet niewygórowanym wymaganiom pomimo

85