85 (128)

Rozdział II

ROZWÓJ SPÓŁGŁOSEK

1. Prasłowiański system spółgłoskowy i najdawniejsze polskie zmiany

W starym okresie języka prasłowiańskiego istniały tylko następujące spółgłoski: zwartej?, ó,t, d, k, g, szczelinowe w, 8, z, półotwarte r, 1, m, w, j. Potem, może już na początku naszej ery, liczba spółgłosek się zwiększyła, bo się wytworzyły nowe miękkie spółgłoski: najpierw I, ti oraz r, V, ń, potem jeszcze e', Wytworzyły się one z połączenia %g_rX}S>M ^oraz T%h^n:% głoską j. Również w położeniu przed samogłoskami szeregu przedniego ti, £, e, », i /> T spółgłoski k, g, % zmieniły się na ti, I, ti. Widać to w zestawieniach wyrazów pokrewnych lub różnych form fleksyjnych.

Oto przykłady, w których prasłowiańskie spółgłoski r, l, n w połączeniu z j zmieniły się na miękkie /*, ?, w: twórz — {* twór ją) twoło 'twór — tworzę⁹, (*burja) buła ‘burza⁵, (*wolja) wota, (*wonja) wońa, poala — (*%waljQ) %waTq ‘chwała —■ chwalę⁵, (*ganję) gań o ‘ganię⁹ itp. Por.    gmi-ti.

Przykłady, w których prasłowiańskie połączenia sj, zj zmieniły się na głoski miękkie ti, z: (*nosję) notię — nosimi ‘noszę — nosimy⁹, (*wozję) wo&ę—wozimt ‘wożę —* wozimy⁹, (*prosjg) protię — prosiim 'proszę — prosimy⁹, (*łazję) la&ę — lazimz ‘łażę — łazimy’, (*pasja) patia—pasę ‘pasza — pasę⁹.

Przykłady, w których prasłowiańskie połączenia kj, gj, xj zmieniły się na miękkie ti, I,, ti, oraz przykłady, w których spółgłoski k, g, x zmieniły się na ti, z, ti w położeniu przed samogłoskami szeregu przedniego:

Tcrikh — {*knieję) kritię — kritiima ‘krzyk — krzyczę - krzyczymy*,

sługa — (*sługjg) sluig — slutiims ‘sługa — służą — służymy*