78

ODDYCHANIE

Czynność mówienia jest ściśle związana z oddychaniem. Aparat oddechowy, składający się z płuc, oskrzeli i tchawicy, służy do zaopatrywania organizmu w tlen. Powietrze wydalane z płuc jest zużywane podczas mówienia, tzn. zostaje przekształcane w krtani i w nasadzie na dźwięki mowy. Akt oddechowy składa się z dwóch faz: z wdechu i wydechu. Przy wdechu klatka piersiowa wydłuża się, na skutek obniżenia się przepony oraz rozszerza się przez uniesienie się żeber.

Ryc. 11. Ogólny widok drogi powietrza (części górnej) i klatki piersiowej (wg G. E. Arnolda Morphology andphysiology of the speech organs. Manuał of phonetics, 1957 s. 32).

Ryc. 12. Krtań, tchawica i płuca z trzema płatami po stronie prawej i z dwoma płatami po stronie lewej (wg. G. E. Arnolda Morphology and physiology of the speech organs w Manuał of pfonetics, 1957 s. 33).

Zwiększa się wtedy pojemność klatki piersiowej i jednocześnie zmniejsza się ciśnienie powietrza w niej zawartego, co powoduje wessanie powietrza z zewnątrz. W czasie wydechu przepona unosi się, a żebra opadają. Zmniejsza się wtedy pojemność klatki piersiowej i powietrze w niej zawarte zostaje wypchnięte na zewnątrz. Podczas mówienia zużytkoj wuje się powietrze wydechowe.

Rozróżnia się trzy sposoby oddychania: pierwszy, przy którym rozszerzają się przede wszystkim górne odcinki klatki piersiowej, zwany jest oddychaniem piersiowym; drugi sposób to oddychanie brzuszno-przeponowe, zwane też brzusz-

79