95

Funkcje łożyska

Łożysko człowieka jest typu omoczniowego, tarczowego. W łożysku krew matki i płodu się nie mieszają.

Ponadto łożysko:

•    chroni płód przed mikroorganizmami krążącymi we krwi matki,

wytwarza i wydziela hormony: gonadotropinę kosmów-kową, progesteron i estrogeny, które są niezbędne dla utrzymania ciąży,

•    umożliwia m.in. dostarczenie do płodu substancji odżywczych i usunięcie metabolitów.

żyła pępkowa

USG

(ultrasonografia)

KTG

(kardiotokografia)

Amniopunkcja

tętnice

pępkowe

Czynniki zakłócajqce prawidłowy rozwój zarodka i p|_05l.

mutacje w obrębie materiału genetycznego (np. zespć- o. wna, zespół Edwardsa; por. 13.10)

choroby i infekcje w ciąży (np. różyczka, opryszczka, ospo rus HIV, kiła, gruźlica, toksoplazmoza)

• spożywanie przez matkę alkoholu, używanie nikotyny, nc-,-. tyków lub innych toksyn (np. skutkiem działania alkoholi. — płód jest zespół umysłowych i fizycznych zaburzeń okresie-, -ko FAS - alkoholowy zespół płodowy)

przyjmowanie przez matkę leków bez zgody lekarza promieniowanie X, promieniowanie UV Uszkodzenie zarodka bądź płodu zależy od tego, w jakie. rozwoju się on znajduje, jaki czynnik zadziałał i w jakim natę:-. niu. Istotne znaczenie ma także stan zdrowia przyszłej mamy

Ocena stanu zdrowia płodu

Badania prenatalne - badania stanu zdrowia płodu.

Przykłady badań prenatalnych Metody nieinwazyjne

Umożliwia obserwację płodu, jego ruchc.. rozpoznanie płci (ok. 6 miesiąca), ocenę wzrostu, ocenę stanu kośćca, serca, wątroby itp.

Graficzny zapis czynności serca płodu i av-ności skurczowej macicy w czasie porocu

Metody inwazyjne

Nakłucie pęcherza płodowego i pobrc^- -płynu owodniowego. Pozwala wykryć '■■■■-genetyczne płodu.

Poród - akt sterowany przez organizm hormonalnie (relak-syna i oksytocyna), podczas którego kobieta rodzi dziecko, a następnie usuwane są łożysko i błony płodowe. Rozwiązanie prawidłowo przebiegającej ciąży następuje między 38 a 42 tygodniem. Termin porodu ustala się, dodając do daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki 1 rok i 7 dni, a następnie odejmując trzy miesiące. Jest to termin orientacyjny. Poronienie - wydalenie zarodka lub niedojrzałego płodu. Przyczyną poronienia mogą być np. wady rozwojowe płodu, nieprawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych kobiety. Cesarskie cięcie - przecięcie powłok brzucha i macicy ciężarnej kobiet, a następnie wydobycie dziecka.

Wskazania do badań prenatalnych:

-    ukończenie przez kobietę 35 roku życia,

-    wcześniejsze urodzenie dziecka z wadą genetyczną lub rozw°i°'

-    występowanie chorób dziedzicznych lub wad rozwojowych w rod-¹—

-    wcześniejsze samoistne poronienia.

Charakterystyka faz porodu

Faza porodu

I okres rozwierania (trwa 1-24 h)

II okres

wypierania

(trwa

1 5 min-2 h)

III okres łożyskowy (trwa 15-20 min)

Opis

Trwa od chwili rozpoczęcia akcji porodowej do¹--cia szyjki macicy. Skurcze macicy powodują przesuwanie się płodu w dół macicy, następu;⁶ ranie się i skracanie szyjki macicy. Dochodzi⁰⁰ "" .

cia pęcherza płodowego i odejścia wód pło^'-¹'

---    * ićP

Trwa od momentu pełnego rozwarcia szyjki rr ^a°^._ urodzenia i odpępnienia noworodka. Siło⁶ skurcze macicy, dodatkowo wspierane kontrolowanymi skurczami mięśni brzucha, - " do przeciśnięcia się główki i reszty płodu p-J''

na zewnątrz. Pępowinę się odcina i zawiązui⁶

Trwa od chwili odpępnienia do usunięć¹⁰ i błon płodowych.

Wybrane choroby przenoszone drogq płciową
Nazwa choroby	Przyczyna	Sposób zarażania się	Objawy choroby	Skutki zarażenia
Wirusy
Opryszczka narządów płciowych	wirus HSV-2 (Herpes genitalis)	zwykle stosunek płciowy	drobne pęcherzyki na narządach płciowych przekształcające się w nadżerki (wrzody)	może zwiększyć ryzyko wystąpienia nowotworu szyjki macicy
Wirusowe zapalenie wątroby (WZiW) typu 3 [żółtaczka wszaepiennaj	wirus HBV	stosunek płciowy, transfuzja krwi, niektóre zabiegi medyczne	osłabienie, zmęczenie, senność, bóle głowy, podwyższona temperatura, nudności; bóle w okolicach wątroby	w ostrej postaci prowadzi do marskości i raka wątroby, a nawet śmierci
AIDS (zespól nabytego upośledzenia odporności, ang. Acqu-Ired Immuno-defidency Syndrome)	wirus HIV	stosunek płciowy, bezpośredni kontakt z krwią (np. transfuzja, używanie nie-sterylnych igiet i strzykawek, np. przez narkomanów)	zespół objawów różnych chorób, ciężkich i powracających zakażeń wywołanych zazwyczaj niegroźnymi wirusami - u osób zakażonych wirusem HIV mają bardzo ostry przebieg; ogólne osłabienie organizmu, gorączka, biegunki; u części chorych pojawiają nowotwory (mięsaki Kaposiego, chłoniaki mózgu); może dojść do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego	osłabienie odporności w połączeniu z zakażeniami prowadzi do wyniszczenia organizmu i śmierci; może dojść do zakażenia dziecka jeszcze w czasie ciąży, porodu lub karmienia piersią przez matkę nosicielkę HIV
Bakterie
Kila (syfilis)	krętek blady (Trepo-nema polli-dum)	stosunek płciowy	w zależności od etapu choroby: owrzodzenie narządów rozrodczych, wysypka na skórze tutowia, odbarwienia na skórze, bóle głowy i gardła, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych, przy nieleczonej chorobie na skórze i narządach wewnętrznych powstają guzy - kilaki, w tej chorobie występują stany utajenia i nawrotu	wywołuje nieodwracalne zmiany w układzie nerwowym (np. porażenia) i układzie krążenia; u kobiet w ciąży może prowadzić do poronień lub zarażenia płodu tą choro-bq
^sraczka rryper)	dwoinka rzeżączki, gonokok [Neisseria gonorrho- eae)	stosunek płciowy, wspólne używanie np. pościeli, ręczników	u mężczyzn: śluzowa, przechodząca w ropną, wydzielina z cewki moczowej, ból podczas oddawania moczu; u kobiet: choroba w początkowym etapie ma przebieg utajony, później pojawia się ropna wydzielina z pochwy, pieczenie podczas oddawania moczu	u mężczyzn może spowodować zapalenie gruczołu krokowego, u kobiet zapalenie przydatków i trwałą niepłodność; kobieta w ciąży może zarazić chorobą dziecko; może wystąpić zapalenie stawów, opon mózgowo-rdzeniowych
		Pierwotniaki
^‘słkowica	rzęsistek pochwowy (Trichomo-nas vagina-lis)	kobiety: kontakt płciowy, nieprzestrzeganie higieny narządów płciowych; mężczyźni: wyłącznie kontakt płciowy	u kobiet: świąd, pieczenie obejmujące srom, pochwę, szyjkę macicy, pęcherz moczowy; upławy, ból podbrzusza; choroba może mieć przebieg bezobjawowy u mężczyzn: zapalenie cewki moczowej i pęcherza moczowego oraz gruczołu krokowego	nieleczona może być przyczyną niepłodności