9 (1051)

4.7. Pochodne kwasów karboksylowych 133

OOCR

OH

+ 3NaOH

RCOO

OOCR

HO

OH

+ 3RCOONa

Tworzy się tzw. mydło klejowe, z którego można oddzielić produkty uboczne przez wysalanie chlorkiem sodu. Powstają dwie warstwy — górna utworzona z właściwego mydła rdzeniowego i dolna z roztworu gliceryny i soli w wodzie. W zależności od zastosowanej zasady tworzy się mydło, opisane wzorem ogólnym

o

X = Na. K. NH₄

w którym n = 9-15. Gdy n = 13 otrzymujemy mydło palmitynowe, gdy n = 15 — mydło stearynowe. Dla n < 9 i n > 15 mydła tracą aktywność powierzchniową wskutek silnie zaznaczonych właściwości hydrofitowych lub hydrofobowych. Mydła sodowe, potasowe i amonowe są dobrze rozpuszczalne w wodzie, dlatego stosowane są jako środki myjące i emulgatory (substancje powierzchniowo czynne). Mydła sodowe (X = Na) są białe i twarde w przeciwieństwie do mydeł potasowych (X = K), które są szare, miękkie i maziste. Znane są również mydła nierozpuszczalne w wodzie, zawierające kationy: Ca²⁺, Mg²⁺, Zn²⁺, Al³⁺. Stosowane są w formie sproszkowanej jako składnik pudrów kosmetycznych. Na przykład stearynian wapnia (CnH^COO^Ca ułatwia rozprowadzanie pudru, laurynian magnezu (CnP^COOhMg jest czynnikiem matowią-cym, a undekanian cynku (CiofDiCOObZn poprawia przyczepność oraz właściwości kryjące pudru.

Do produkcji mydeł toaletowych stosuje się łój wałowy i tłuszcz wieprzowy oraz oleje: palmowy, arachidowy, bawełniany, lniany, sojowy, rzepakowy, oliwkowy. W zależności od użytego kwasu tłuszczowego mydła mają różną konsystencję. Dobierając odpowiednie proporcje różnych typów mydeł, otrzymujemy produkt finalny, którego temperatura topnienia nie może być niższa niż 44°C. Z mydła „chemicznego” otrzymujemy mydło kosmetyczne przez dodatek substancji aktywnych: leczniczych, deodo-rujących, dezynfekujących, konserwujących, antyutleniaczy, substancji natłuszczających, zapachowych i barwników'.

Wodne roztwory mydeł toaletowych wykazują słabą aktywność przeciwbakteryjną i mają odczyn alkaliczny (pH = 9-11). Poniew aż skóra ma odczyn kwasowy (pH = 5-6), stosowanie mydeł prowadzi do alkalizacji skóry, a w' konsekwencji jej rozpulchnienia i możliwości przenikania związków niepożądanych. Z tego względu dzieciom i osobom starszym, których skóra wolniej powraca do naturalnego pH wskutek buforowania, zalecane są mydła amonowe (X = NH4) dające roztwory o pH = 8. Stosowanie mydła jako środka myjącego wymaga stosowania wody miękkiej; w wodzie twardej strącają się nierozpuszczalne sole wapnia i magnezu, które mogą zasklepiać ujścia gruczołów skórnych.