B C str4 5 (2)

11

MOZAIKA ZWYKŁA TYTONIU

Objawy chorobowe. W kilka dni po zakażeniu liście przybierają charakterystyczny wygląd wskutek pojawienia się jasnozielonych i ciemnozielonych plam. Ponieważ tkanki ciemnozielone rosną szybciej, jasne zaś powoli, liść zaczyna się fałdować i wygląda jakby był pokryty pęcherzami o barwie ciemnozielonej. Objawy chorobowe ukazują się początkowo na liściach najmłodszych (wierzchołkowych) oraz na pędach bocznych. Jeśli zakażenie nastąpi na początku okresu wegetacji tytoniu, objawy schorzenia są ciężkie — rośliny karłowacieją.

Opis sprawcy choroby. Chorobę wywołuje specyficzny wirus Nicotiana virus 1 (Mayer) Smith, odznaczający się wielką trwałością. Ginie dopiero przy ogrzewaniu do temperatury 90—92° w ciągu 30 minut. W wysuszonych tkankach roślinnych wirus może zachować żywotność przez dziesiątki lat. Zachowuje się w resztkach chorych roślin w glebie. Później zakażenie może nastąpić przez pocieranie roślin chorych o zdrowe, przez dotykanie zdrowych roślin rękami, na których znajdują się cząstki soku z roślin chorych. Sok chorych roślin zachowuje właściwości zakażania w bardzo dużych rozcieńczeniach (1 : 100 000 — 1 : 1 000 000). Może też dostać się na plantację w okruchach tytoniu używanego do palenia.

Oprócz opisanej mozaiki zwykłej tytoniu występują rzadziej inne mozaiki, jak mozaika ogórka Cucumis virus 1 (Dool) Smith lub mozaika lucerny Medicago virus 1 Smith. Wirusy te, przenoszone na tytoń przez mszyce, wywołują objawy nieco podobne do mozaiki zwykłej. Mozaika ogórka powoduje ciężkie schorzenia tytoniu, jeśli atakuje liście łącznie z innymi wirusami, np. wirusem Y lub X.

Znaczenie gospodarcze. Szkody wywołane przez mozaikę polegają na znacznym pogorszeniu jakości tytoniu i zmniejszeniu plonu. Chociaż mozaika nie występuje w dużym nasileniu, obserwuje się corocznie liczne plantacje słabiej lub silniej porażone. Niekiedy choroba występuje w całej wsi i wyrządza znaczne szkody.

Zwalczanie. Polega na usuwaniu chorych roślin. Podczas pa-synkowania, ogławiania i zbioru liści czynności te należy wykonywać najpierw na roślinach zdrowych, a później na chorych. Plantację trzeba utrzymywać w czystości oraz palić resztki pożniwne. W zwalczaniu innych chorób mozaikowych zaleca się niszczenie mszyc za pomocą środków fosforoorganicznych.

Mi

"V.    ' ^iS8

w

i? 3
W&A 4 *iś
>	. W * ^;i * \ % J i
b	§ n

34