BILANS WARTOŚĆ POZNAWCZA I ANALITYCZNA (95)

180 Aktywa obrotowy

Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, to termin przedawnienia wy. nosi 10 lat^{1 2}.

Natomiast należności zagraniczne przedawniają się po upływie terminu określonego w prawie ustalonym przez rządy, w czasie których zawarto umowę z kontrahentem zagranicznym.

Odpisanie należności przedawnionych powoduje następujący zapis księgowy:

• obciążenie konta 765 — Pozostałe koszty operacyjne lub konta 755 - Koszty finansowe (w zależności od charakteru należności),

• uznanie właściwego konta należności (tzn. nie tylko z tytułu dostaw i usług). Jeżeli uprzednio dokonano już aktualizacji¹⁴ wartości przedawnionej obecnie

należności, to wówczas zamiast odpowiedniego konta kosztów obciąża się konto 280 - Aktualizacja wartości należności.

Należy przy tym podkreślić, iż odpisanie należności z tytułu przedawnienia nie stanowi - w myśl przepisów podatkowych — kosztu uzyskania przychodów³.

I Umorzenie należności powoduje zwolnienie dłużnika przez wierzyciela z długu w wyniku innych przyczyn niż nieściągalność lub przedawnienie.

Umorzenie należności jest wprowadzane do ksiąg rachunkowych pod datą potwierdzenia przez dłużnika faktu umorzenia jego zobowiązania⁴. W związku z tym wystawienie przez wierzyciela stosownego oświadczenia o umorzeniu długu i potwierdzeniem przez dłużnika zwolnienia z długu może być uznane przez przepisy podatkowe za koszt uzyskania przychodu.

Nieściągalnymi są te należności, odnośnie do których wierzyciel dysponuje dokumentami stwierdzającymi jednoznacznie, że mimo dochodzenia jego praw nie ma możliwości windykacyjnych długu.

Do takich dokumentów można zaliczyć postanowienia sądu o:

• przyjętym układzie w wyniku postępowania układowego lub uprawomocnieniu się ugody bankowej.

, oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub o zakończeniu postępowania upadłościowego bądź o umorzeniu postępowania upadłościowego, gdy majątek masy nie wystarcza na pokrycie kosztów tego postępowania.

Odpisanie nieściągalnych należności uznaje się za koszt uzyskania przychodu flllto wówczas, gdy:

^} , należności nieściągalne powstały w wyniku sprzedaży,

, odpisano tylko należności w równowartości ceny sprzedaży netto, tzn. gdy nie jest uwzględniany w niej należny VAT i ewentualne naliczone odsetki z tytułu zwłoki w regulacji długu przez dłużnika.

Należności wykazuje się w bilansie w kwocie wymaganej zapłaty. z zachowaniem zasady ostrożności._

Przez wymaganą kwotę zapłaty rozumie się wynikającą z dowodów księgowych kwotę należności głównej³⁷, powiększoną o ewentualne naliczone odsetki³*.

Odsetki mogą być naliczone w przypadku należności z tytułu dostaw i usług za okres Uczony od 31 dnia po wykonaniu dostawy łub usługi do dnia wymagalności zapłaty³⁹ lub liczone od dnia wymagalności określonego w umowie lub w fakturze. Kierownik przedsiębiorstwa może zrezygnować z naliczania odsetek. Powinien jednak w tym przypadku sporządzić stosowną notatkę uzasadniającą rezygnację z naliczania odsetek (np. długotrwałymi dobrymi kontaktami, wydłużeniem terminu spłaty).

W przypadku naliczenia odsetek zapis księgowy będzie następujący:

Wn konto 201 - Rozrachunki z odbiorcami,

Ma konto 750 - Przychody finansowe.

Podany wyżej wymóg uwzględnienia przy wycenie należności zasady ostrożnej wyceny wymaga dokonania odpowiednich odpisów aktualizujących ich wartość.

Wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopo-dobiństwa ich zapłaty⁴⁰._ 'f SSBBB

³⁷ Należność główna może być oczywiście umniejszona o uprzednio dokonane zaliczkowe wpłaty, a także o częściowe spłacenie należności. W kwocie głównej należności może być też wykazana ..zatrzymana" kwota na pokrycie kosztów ewentualnych napraw gwarancyjnych w okresie rękojmi (np. kaucjom gwarancyjnym zatrzymanym przez zleceniodawców - odbiorców).

³¹ Kwestię tę regulują przepisy ustawy z 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2003 r. nr 139 poz. 1323) oraz art. 56 ustawy Ordynacja podatkowa...

³⁹ Są to tzw. odsetki z tytułu udzielenia kredytu kupieckiego.

“Stopień prawdopodobieństwa określają przepisy art. 35 b ust. 1 UoR.

¹¹ Por. art. art. 263,322 § 1,449,541,554,568 § 1,624,677,719,778, 792,803,901 Kc, a także art. 291 § 2 Kodeksu pracy (Kp) i art. 29 ustawy Prawo Spółdzielcze.

¹⁴ Wn konto 765 „Pozostałe koszty operacyjne” lub konto 755 „Koszty finansowe” Ma konto 280 „Aktualizacja wartości należności”.

¹⁵ Konsekwencją takiego przepisu jest zakwalifikowanie uprzednio dokonanego odpisu aktualizującego - uznanego za koszt uzyskania - jako przychodu podatkowego.

Wymaga tego art. 508 K.c.