bożena wojtasik doradca zawodu strona0 111

110

a w mniejszym stopniu (choć również) poznania zawodów. Dlatego niektórzy autorzy krytykuj takie stanowisko twierdząc, że czynnik zawodo-znawczy jest jednak najważniejszy w wyborze zawodu.

W skali makrospołecznej wybór zawodu traktowany jest jako proces rozwojowy.

3. ŚRODKI, CZYLI NARZĘDZIA DZIAŁANIA

Doradca spolegliwy opiekun nie stosuje tak wielu testów jak ekspert, informator czy konsultant, nie posługuje się też taką liczbą narzędzi, które zostały omówione wcześniej. Takie ptxlejście w literaturze dotyczącej wyboru zawodu również spotyka się z krytyką. Dla tego typu doradcy najważniejsze są narzędzia niematerialne, na które zwraca uwagę C. Rogcrs:

—    kongruencja, czyli bycie tym, kim się jest,

—    empatia, czyli zrozumienie tego, co się w kim dzieje,

—    niezaborcza życzliwość i ciepło,

—    bezwarunkowa akceptacja ¹⁷

Zdaniem E. Sujak doradca powinien mieć wyobraźnię emocjonalną i zmysł realizmu, a także pokorę. Autorka uważa, że w poradnictwie te cechy przewyższają nawet potrzebę wiedzy i kompetencji^IS.

Dobry doradca według S. Słyszowej powinien być „spolegliwym opiekunem, wrażliwym na potrzeby innych, a przede wszystkim dzieci i młodzieży. Musi umieć nawiązywać dobry kontakt, mieć dużą wiedzę i doświadczenie w pracy dydaktycznej i wychowawczej, charakteryzować się taktem i dyskrecją, ponieważ styka się często z trudnymi, drażliwymi sprawami ludzi”¹⁹. Niematerialne środki działania doradcy w skali makro-społeczncj, takie jak kongruencja, ciepło i życzliwość, mogą powodować poprawę stosunków międzyludzkich w środowisku.

4. METODY DZIAŁANIA

Doradca w tym modelu posługuje się metodami wpływu osobistego i sytuacyjnego. Pobudza, stymuluje, nie narzuca zdania, ale proszony nic ^{1 2} odmawia udzielenia porady. Wśród stosowanych przez niego metod podtrzymujących można wyróżnić następujące sposoby oddziaływania:

„— zaspokojenie potrzeby znalezienia oparcia w czyjejś życzliwości,

—    rozładowanie spiętrzonych uczuć,

—    obiektywne rozważenie problemu,

—    tolerancja dla mechanizmów obronnych,

—    zmiana okoliczności i przyczyn wyzwalających stres,

—    podsunięcie aktywności pomagającej”^{3 4}.

Metodą działania doradcy zawodu może być posługiwanie się programem J. Woronieckiej. Tematyka zajęć dotyczy takich zagadnień z zakresu samopoznania i samooceny, jak:

—    zainteresowania,

—    stan fizyczny i zdrowotny,

—    uzdolnienia,

—    cechy usposobienia i temperamentu.

—    postawy do pracy

—    samoocena,

—    ćwiczenia ułatwiające podejmowanie właściwej decyzji zawodowej. Udział w zajęciach jest dobrowolny, może je prowadzić pedagog lub psycholog 21.

Wszystkie te metody odnoszą się do działań rozwiązywanych w mikroskali w układzie radzący się—doradca zawodu.

5. WYNIKI DZIAŁANIA

Zdaniem M. Kozakiewicza stroną czynną w wyborze zawodu powinien być bezwzględnie uczeń. On bowiem wybiera zawód i decyduje, gdzie będzie pracował. Szkoła (doradca) przygotowuje go tylko do tej decyzji, ostateczny wybór jest zatem zdeterminowany działalnością doradcy, ale na końcowym etapie ostateczna decyzja powinna należeć wyłącznie do ucznia⁵.

Tego samego zdania jest W. Rachalska. Uważa, że mimo młodego wieku ucznia podejmującego decyzję, powinna być ona jak najbardziej samodzielna, ponieważ konsekwencje jej ponosi przede wszystkim radzący

1

¹⁷ Podaję za: J. M c 1 l i b r u d a. Ja—Ty—My. Psychologiczne możliwości ulepszania kontaktów międzyludzkich, N^TK. WaisZaWi 1986, S. 35!.

^,SH Suju Ic. op. cit., i. 7.

2

S. S t y s 7, o w a, Nauczycie! jaka doradca dzieci i młodzieży, Zycie S/.koty. 10. 1982. s. 416-417.

3

   Podaję za: I-. S u j a k. op. cit.. s. 79.

4

   J W o r o n i e c k a. op. cii., s. 19.

5

   M. K o 7. a k i c w i c z, op cit.. s. 45.