CCF20071020008

i obawy o utratę miłości rodziców, jeśli w porę nic zostaną przez nich rozwiane, staną się podstawą do odczuwania przez dziecko samotności, mimo iż z punktu widzenia opiekunów nie ma do tego racjonalnych podstaw.

5.    Brak czasu dla dziecka. Współcześni, zapracowani rodzice, często podejmujący dodatkowe zajęcia, które zmuszają ich do pracy na zmiany lub w większym wymiarze godzinowym, nic są w stanie poświęcić dziecku tyle czasu, ile ono od nich oczekuje. Spędzając większość czasu samo, w oczekiwaniu na powrót rodziców, przeżywa rozterki związane z własną tożsamością, pojawia się uczucie buntu, niesprawiedliwości, wyobcowania.

6.    Kłótnie rodzinne. Rodzina dotknięta nieporozumieniami, w której dochodzi do częstych awantur słownych, a także bójek, nie sprzyja prawidłowej realizacji potrzeby bezpieczeństwa. W sytuacji konfliktu rodzinnego dziecko może przyjąć w nim postawę bierną lub czynną. Wbrew pozorom postawa czynna (występowanie w obronie jednego z rodziców, przedstawianie własnych stanowisk itp.) w mniejszym stopniu wpływa na odczuwanie przez dziecko samotności. Będąc jedną ze stron konfliktu, dziecko wyraża własne zdanie i opinie, czuje silną więź emocjonalną, żyje problemami rodziny i uczestniczy w próbach ich rozwiązania. Przyjmując postawę bierną, dziecko najczęściej ucieka od problemu (zamyka się w swoim pokoju lub wychodzi z domu), przeżywa rozterki związane z troską o stałość rodziny. Samotnie przeżywając konflikty rodzinne, zaczyna coraz dotkliwiej odczuwać swoje osamotnienie.

7.    Rozwód rodziców. W sytuacji rozwodzącej się pary małżeńskiej dziecko może odczuwać samotność w kilku etapach, a mianowicie: przed rozwodem, kiedy targają nim zmienne uczucia w stosunku do rodziców oraz poszukuje przyczyn tej sytuacji w samym sobie; w czasie rozwodu, kiedy uświadamia sobie nieuchronność rozbicia domu rodzinnego i tęsknoty za jednym z rodziców oraz po rozwodzie, kiedy dotkliwie odczuwa brak jednego z nich.

8.    Rekonstrukcja rodziny. Z pozoru powrót do pełnej rodziny, modelu najbardziej pożądanego i stwarzające najodpowiedniej-

sze warunki do prawidłowego rozwoju dziecka, może implikować wielość sytuacji burzących poczucie bezpieczeństwa dziecka i nie pozwalających na powstanie trwałych więzi emocjonalnych z członkami rodziny. Brak akceptacji ojczyma lub macochy przez dziecko, lub odwrotnie, może być przyczyną pojawienia się u niego myśli, że jest niepotrzebne, niekochane i stanowi przeszkodę dla sprawnego funkcjonowania rodziny. Ten rodzaj samotności wydaje się bardzo dotkliwy, ponieważ dziecko cierpi podwójnie: z powodu utraty jednego z rodziców i braku obopólnej akceptacji z przybranym rodzicem.

9.    Choroba lub niepełnosprawność dziecka. Dziecko chore lub niepełnosprawne często odczuwa własną samotność i osamotnienie. Żyje wśród ludzi, ale czuje, że go nie akceptują, że stanowi dla nich ciężar; nie potrafi znaleźć wspólnych zainteresowań i celów z innymi dziećmi. Skazane na życie na uboczu życia rodzinnego boleśnie odczuwa własną bezradność. Bywa również tak, że jedno z rodziców nie jest w stanie dźwigać ciężaru związanego z opieką i wychowywaniem dziecka chorego lub niepełnosprawnego. Odchodząc z rodziny, pozostawia po sobie dotkliwą pustkę oraz towarzyszące dziecku przez resztę życia poczucie winy, że z jego powodu rodzice rozstali się.

10. Patologia rodziny. W rodzinach dotkniętych patologią dziecko od najwcześniejszych lat swojego życia jest skazane na samotną walkę o przetrwanie swoje i często swojego młodszego rodzeństwa. W tym przypadku możemy mówić i o samotności emocjonalnej, społecznej, a także moralnej.

11.    Status społeczny rodziny. Rodziny wielodzietne, materialne niewydolne, żyjące na granicy ubóstwa lub w ubóstwie w bardzo specyficzny sposób warunkują samotność dziecka, które w obawie przed ośmieszeniem, szyderstwem ze strony rówieśników, dobrowolnie się na nią skazuje.

Przedstawione przez nas czynniki życia rodzinnego warunkujące samotność dziecka nie zawsze z nią współ wy stępują. Nie można też zapominać o wpływach środowiska społecznego oraz uwarunkowaniach osobistych dziecka. Nie mniej jednak to właśnie różnorodność

33