CCF20090213064

dziej i oczywiście w tym procesie jest wydatkowana użyteczna energia. Ale ponieważ Słońce nie zamierza w najbliższym czasie zgasnąć, możesz się jednak rozchmurzyć i korzystać z życia.

Cybernetyka

Teza tej książki jest następująca: społeczeństwo można zrozumieć tylko poprzez badanie urządzeń służących do komunikowania się i przekazu informacji, które do niego należą. Rozwój urządzeń do przekazu informacji i komunikacji, przekazów pomiędzy człowiekiem i maszynami, a także pomiędzy maszynami i człowiekiem oraz pomiędzy maszyną i maszyną, będzie w przyszłości odgrywał coraz większą rolę.

Norbert Wiener, The Humań Use of Humań Beings: Cyberhnetics and Society

„Cyber” - w dzisiejszych czasach bardzo modny prefiks - zawdzięczamy pisarzowi fantastycznonaukowemu Williamowi Gibsonowi, który wymyślił w połowie lat osiemdziesiątych XX wieku termin „cyberprzestrzeń”. Cyberprzestrzeń jest quasi-rzeczywistością, tworzoną przez komputery, w której ludzie i dane oddziałują ze sobą w nowy dziwny sposób.

Jeśli się weźmie pod uwagę powszechność określania terminem „cyber” tych nowych relacji człowiek-maszyna, to może zaskakiwać pochodzenie wyrazu od greckiego kybernetes - „stojący przy sterach”. Ale po raz pierwszy nie został on użyty w latach siedemdziesiątych, lecz czterdziestych ubiegłego wieku, kiedy to amerykański matematyk Norbert Wiener (1894-1964) zastosował wyraz „cybernetyka” jako nazwę nauki sterowania automatyczną bronią i maszynami.

Wiener był szczególnie zainteresowany podobieństwami pomiędzy instrukcjami dla maszyn i ludzkim językiem oraz działaniem maszyn i ludzkim zachowaniem. Jako punkt wyjścia przyjął wykorzystanie „sprzężenia zwrotnego” w automatyce. (Użycie przez niego słowa „cybernetyka” było po części inspirowane esejem Jamesa Clerka Maxwella On Governors - O regulatorach). Sprzężenie zwrotne jest, mówiąc w skrócie, podaniem na wejście urządzenia tego, co uzyskuje się z niego na wyjściu, czego wynikiem jest wzmocnienie (sprzężenie dodatnie) lub osłabienie (sprzężenie ujemne) przebiegu wyjściowego. Na przykład, kiedy dźwięk z głośnika trafia z powrotem do mikrofonu, mamy „przyjemność” słyszeć efekt dźwiękowego, dodatniego sprzężenia zwrotnego

Ujemne sprzężenie zwrotne jest zwykłe pożądane, ponieważ umożliwia urządzeniom dostosowanie działania do aktualnych warunków, a nie poleganie wyłącznie na ustalonych z góry instrukcjach. Na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego działają, na przykład, termostaty w instalacjach centralnego ogrzewania. Zamiast pompować ciepło do twojego mieszkania w określonych wcześniej okresach, termostatycznie sterowane grzejniki mogą reagować na zmiany temperatury, włączając się i wyłączając, kiedy to jest potrzebne.

Sprzężenie zwrotne jest jednym z ważnych elementów bardziej ogólnego wywodu Wienera, że maszyny i ludzie przetwarzają instrukcje w bardzo podobny sposób. Centralny układ nerwowy, na przykład, można przedstawić jako model maszyny ze sprzężeniem zwrotnym. Mózg wysyła impulsy, czyli instrukcje, do mięśni ręki, polecając im, co mają robić po otrzymaniu „sygnału sprzężenia zwrotnego” z nerwów w ręki. (Mózg mówi ręce, aby chwyciła szklankę, ręka mówi mózgowi, że szklanka jest gorąca, mózg mówi ręce, aby się oderwała od szklanki itd.). To ciągłe działanie w pętli jest podstawą zarówno odruchów, jak i uczenia się;

Według Wienera kluczowym podobieństwem pomiędzy człowiekiem i maszyną jest to, że zarówno człowiek, jak i maszyna (przynajmniej w przypadku maszyn „inteligentnych”, czyli zdolnych pracować w pętli sprzężenia zwrotnego) są zdolni do organizowania rzeczy i generowania informacji. Pojęcia „informacja” Wiener użył w bardzo szerokim sensie, mając na myśli coś na kształt „porządku”. Druga zasada termodynamiki stwierdza, że układy dążą do stanu dezorganizacji i bezruchu - są „entropiczne”. Jeśli informacja jest porządkiem, to można ją uznać za przeciwieństwo entropii. Im bardziej zdezorganizowany jest „przekaz”, tym mniej niesie informacji.

131