CCF20090214090

myśl i po części jej przeczy*⁹, powraca ona stale jako zarazem punkt wyjścia fenomenologicznych badań i ich ostateczny rezultat. W niej też, jak sądzę, trzeba się dopatrywać źródła przedstawionych tu ambiwalencji w określeniu wzajemnego stosunku nauk przyrodniczych i humanistycznych, przyrody i ducha.

^M Jak słusznie zauważa E. Tugendhat: ... toenn Husserl die Lebenswelt ais eine von uornherein und im ganzen durch die Praxis (Die Krisis..., s. 128) und die Geschichtlichkeit (tamże, s. 278) bestimmte erkennt, obwohl er durch seine Positicn ge-nótigt ist, sie in ihrer Grundlage ais blosse Natur zu fassen, dann weist er auch iiber seine eigene Position hinaus. E. Tugendhat, Der Wahrheitsbegriff bei Husserl und Heidegger Berlin 1967, s. 255.

EGZYSTENCJA I ROZUMIENIE. O HERMENEUTYCZNYM POJĘCIU ROZUMIENIA

W świetle współczesnej filozofii hermeneutycznej, wyrosłej z hermeneutycznej fenomenologii Martina Heideggera, problem rozumienia jako problem „metodologii nauki” wydaje się beznadziejnie przestarzały. Można sądzić, iż po Heideggerowskiej analizie rozumienia jako specyfiki ludzkiej egzystencji dawne rozróżnienie na rozumienie i wyjaśnianie stało się mało istotne.¹ Podkreślając znaczenie „rozumienia” współczesna filozofia hermeneutyczna nie występuje przeciwko modelowi wyjaśnień przyczynowych, przyjętemu w naukach przyrodniczych, w imię jakiegoś innego sposobu dochodzenia do wiedzy, lecz przeciwko absolutyzacji metody naukowej jako takiej. Rozumienie hermeneu-tyczne stanowi źródło prawdy wykraczającej poza wszelkie naukowe poznanie — prawdy, którą nauka się żywi, choć nie zawsze jest tego świadoma.*

Co więcej, rozumienie hermeneutyczne zaciera w pewnym sensie stare rozróżnienie na ducha i przyrodę. Odnosi się ono do wszelkich bytów zjawiających się jako tak, a nie inaczej rozumiane, jako mające taki, a nie

* Por. K. Michalski, lleideooer i filozofia współczesna. Warszawa 1978, s. 92—103; a także K. O. Apel, Die Erkldren: Ver-stehen Kontroverse in trans zendentalpragmatischer Sicht, Frankfurt a.M. 1979, s. 22—26.

³ Por. H.-G. Gadamer, Cóż to jest prawda, w: tenże, Rozum, słowo, dzieje, przeł. M. Łukasiewicz, K. Michalski, Warszawa 1979. s. 32—46; oraz H.-G. Gadamer, Ueber das Philosophische in den Wissenschaften und die Wissenscha/tlichkeit der Phi-losophie, w: tenże, Vernunft im Zeitalter der Wissenschaft, Frankfurt a.M. 1976, s. 7—31.

V

183