CCF20091012021

Zarys przedmiotu biojurysprudencji 27

czana proporcją przeciętnych zarobków mężczyzn i kobiet.²⁸ Aksjologia biojurysprudencji uznaje jakość życia za bardzo istotną cechę jego wartości, należącą do zakresów normowania nie tylko prawnego.

Aksjologia biojurysprudencji wspiera się na credo aksjologii bioetyki, złożonej z następujących powinności: warunkiem przeżycia ludzkości i warunkującej to przeżycie przyrody w świecie gnębionym kryzysami jest konieczność szerokiej współpracy międzynarodowej o zasięgu globalnym; każdy człowiek powinien troszczyć się nie tylko o polepszanie jakości swego życia, ale również o przetrwanie niegorszego życia przyszłych pokoleń; należy akceptować racje i emocje każdego człowieka do przejawiania swej niepowtarzalności, bez godzenia jednak w dobro grupy społecznej; nieuchronność występowania cierpienia w przyrodzie stwarza dla człowieka powinność jego łagodzenia i usuwania; akceptacja świadomości dotyczącej konieczności śmierci nie powinna kłócić się z szacunkiem dla życia, braterstwa między ludźmi i odpowiedzialnością wobec przyszłych pokoleń, zwierząt i przyrody.²⁹ Są to powinności etyki globalnej, sprzyjające aspirowaniu biojurysprudencji do takiego zasięgu.

Ontologia biojurysprudencji poszukuje odpowiedzi na pytanie, co to jest życie. Natomiast aksjologia biojurysprudencji stawia inne pytania: czy życie ma wartość, jeżeli tak, to czyje życie; jaką ma wartość w poszczególnych jego okresach - narodzin, młodości, dojrzałości, starości i umierania; czy wartość życia człowieka zależy od oceny jego działań i zachowań. Zarówno ontologia, jak i aksjologia z trudem znajdują odpowiedzi na wspomniane pytania. Nie mniejsze trudności łączą się z próbami wysnuwania z ontologicznych definicji życia aksjologicznych przekonań o jego wartości. Na trudnościach tych ciąży koncepcja utrzymująca, że z opisu bytu nie wynikają wartości tego bytu, tutaj - życia, szczególnie życia ludzkiego, znana pod nazwą błędu naturalistycznego.³⁰ Jeden z polskich zwolenników tej koncepcji napisał:

Życie jest koniecznym warunkiem istnienia i trwania innych wartości. Nie znaczy to jednak wcale, że coś, co jest koniecznym warunkiem istnienia innych wartości, nabiera przez to wartości szczególnej.³¹

Zwolennicy unikania błędu naturalistycznego odróżniają opisowy porządek logiczny myślenia o życiu od porządku aksjologicznego, nadającego

²⁸    Wskaźniki te udostępnia Wikipedia na stronach Internetu.

²⁹    Credo to opublikował jako pierwszy V. R. Potter (Bioethics. Bridge to the Futurę, New Jersey 1971, s. 196).

³⁰    J. Searle, Jak wywieść „powinien" z „jest", „Etyka" 1978, t. 16.

³¹    Z. Szawarski, Wartość życia, [w:] W kręgu życia i śmierci, red. tenże, Warszawa 1987, s. 56.