CCF20091108007

icn wynm |iwiwiciu/,u Nię w iiowszycii ii.mamucn nuu zuv piucowiiiMimi

elektrowni atomowej. Oka/.alo sic. że u stur,szych pracowników (powyżej 50 roloi życia) okres powrotu do zdrowia po wypadku trwa dłużej i powoduje dłużwn nieobecność w pracy. Ponadto ponownie okazało się, że starsi pracownicy traklu|i| kwestię bezpieczeństwa pracy poważniej niż pracownicy młodzi; częściej Ir/ podporządkowują się bezpiecznym procedurom pracy (Ringenbach & Jacobs, 19951

Na podstawie badań przeprowadzonych w Finlandii nad przyczynami I 9»| t wypadków na autostradach - w których była co najmniej jedna ofiara śmierlohm a kierowcy w momencie wypadku spali lub byli bardzo zmęczeni - możmi sformułować wniosek, że wypadki częściej powodują młodzi kierowcy. Najmłodszym kierowcom (w wieku 18 do 35 lat) najsilniej dokuczało zmęczenie w not y i powodowali nocą więcej wypadków niż ich starsi koledzy (powyżej 56 roku życia) (Summala & Mikkola, 1994).

Analiza 4179 śmiertelnych wypadków podczas pracy - w tym upadków z wysokości - dowiodła, że ich częstość rośnie po 45 roku życiu. Ponadto okaznln się, że jeśli ofiara wypadku ma ponad 45 lat, konsekwencje wypadku są poważniejsze (Agnew & Suruda, 1993).

Cechy osobowości. Potocznie uważa się, że ludzie powodujący wiele niebezpiecznych incydentów posiadają jakieś szczególne cechy osobowości, któie różnią ich od osób nie wywołujących takich incydentów. Badania nie potwierdzali! przewidywań tego typu, chociaż w niektórych badaniach wykrywano u sprawców wypadków wyższy poziom neurotyzmu, wrogości, niepokoju, złego dostosowania społecznego czy poczucia fatalizmu. Jednak żaden związek pomiędzy zmiennij osobowościową a częstością wypadków nie był silny. Nie można zatem twierdzić, że ludzie częściej wywołujący niebezpieczne incydenty różnią się cechami osobowości od osób, które ich nie wywołują.

Do spowodowania wypadku może przyczyniać się stan emocjonalny pracownika Osoba zła na swego współmałżonka czy szefa, lub martwiąca się o swe finanse, na ogół jest mniej skoncentrowana i łatwiej może stworzyć niebezpieczną sytuację.

Wypadkowość jako cecha osobowości. Zgodnie z pewną koncepcją niektóre osoby częściej powodują wypadki, a większość groźnych incydentów tworzą ci sami ludzie. Zakłada się również, że wypadkowość - jako cecha indywidualna -jest niezależna od sytuacji. Aby zbadać te przewidywania należy porównać dane dotyczące wypadków tych samych ludzi w dwóch różnych okresach czasu; w ten sposób zbadamy, czy ludzie powodujący wypadki w jednym przedziale czasu powodują je także w innym przedziale. Korelacje w tego typu badaniach są niskie, a więc wypadki spowodowane wcześniej nie są dobrym predyktorem przyszłych wypadków.

Wypadkowość jako cecha osobowości. W tej koncepcji zakłada się, że właściwości pewnych ludzi predysponują ich do powodowania wypadków oraz że większość poważnych wypadków jest powodowana lub angażuje tę samą niewielką grupę osób; ta koncepcja nie znajduje potwierdzenia w badaniach.

W JCUllyill ł, l/iUUIIl, UUVWIIIV W » wmmmmmj ^

#owul statystykę niebezpiecznych incydentów, któnt wcześniej uznano za potwierdzenie koncepcji wypadkowości, jako cechy osobowościowej (DeReamer, l'»KO). Z danych dotyczących 30 lys. kierowców miało wynikać, że mniej niż 4% pi Oby spowodowało w ciągu 6 lat 36% groźnych incydentów. A zatem mała grupa I Kaowców miała powodować dużą liczbę groźnych epizodów. Gdyby nie zezwolono im na prowadzenie samochodów, częstość wypadków obniżyłaby się o ponad |> <lun trzecią. Te dane poddano powtórnej analizie i porównywano częstość wypadków spowodowanych w trzech pierwszych latach z częstością wypadków w trzech następnych latach. Okazało się, że wypadki w obu tych okresach nie są powodowane przez tych samych kierowców. Osoby uznane za bezpiecznych kierowców w pierwszym badanym okresie, powodowały 96% wypadków w okresie drugim, co niewątpliwie podważa koncepcję wypadkowości jako cechy osobowo?, ulowej.

Omawiana koncepcja ma obecnie mniej zwolenników niż dawniej, chochli pewne dane sugerują, że niektórzy pracownicy mogą mieć predyspozycję slwai zanla niebezpiecznych sytuacji w niektórych typach pracy. Wypadkowość może być właściwością sytuacji, a nie ogólną cechą osobowości. Taka konkluzja ogranicza piedyktywną wartość tej koncepcji.

Zapobieganie wypadkom

W celu redukowania liczby wypadków organizacje mogą podejmować różne działania. Należą do nich - między innymi - rzetelne prowadzenie rejestru wypadków, przywiązywanie wagi do zaprojektowania miejsca pracy, szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa oraz kampanie poświęcone bezpiecznym procedurom wykonywania pracy.

Rejestrowanie wypadków

Zdaniem psychologów skuteczność zapobiegania wypadkom w miejscu pracy zależy od rzetelności rejestrowania wypadków. Wszystkie wypadki - niezależnie od konsekwencji - powinny być analizowane i szczegółowo opisywane. Rzetelny rejestr wypadku powinien obejmować :

1.    Dokładny czas i miejsce wypadku.

2.    Typ wykonywanej pracy i liczbę pracowników, którzy wykonują taką samą pracę.

3.    Charakterystykę osobowości ofiary wypadku.

4.    Charakter wypadku oraz znane lub podejrzewane jego powody.

5.    Konsekwencje wypadku - uszkodzenia ciała czy też urządzeń, maszyn i surowców.

401