CCF20110308113

226 6. Zagadnienia kierowania i zarządzania bezpieczeństwem wewnętrznym

również język N. Schwarzkopfa²⁹⁰ z operacji „Pustynna burza”, ich strategie to nic opasłe teksty, których lektura bardziej gmatwa niż wyjaśnia ideę działania. Tc strategie to kilka prostych zdań, a nic obszerne dokumenty. Na uczelni wojskowej obniżano oceny za każde niepotrzebne słowo w zapisie strategii... Strategie te to archetypy powstających kilkadziesiąt lat później koncepcji dominującej logiki, zarządzania przez cele czy leż strategingu. Każda strategia mimo swojej zwięzłości, lapidarności wprost określała:

-    stan końca (jasny, wymierny cel);

-    myśl przewodnią - ideę działania; konieczne (tylko!) normy, zasady realizacji;

-    podstawowe (tylko!) dyrektywy strategii domen i funkcji;

-    ogólne kierunki działań „na wypadek”.

Każda strategia gwarantowała elastyczność i dawała wykonawcy swobodę wyboru taktyk. Do takiego języka strategii trzeba wrócić.

Nie sposób bez rozległych studiów, analiz, prognoz, całego systemu nadrzędnych, politycznych założeń i ram podejmować próby sformułowania, nadania konkretnej treści strategii bezpieczeństwa wewnętrznego np. Polski, Unii Europejskiej czy innego podmiotu. To oczywiste. Można natomiast wskazać (zaproponować) zbiór uznanych za podstawowe założeń i zasad takiej strategii. Przypomnijmy Russella Ackoffa: „planowanie powinno się zajmować »działaniami« tylko w odniesieniu do dnia dzisiejszego, a »zasadami postępowania« wówczas, gdy zachodzi potrzeba działania w przyszłości”²⁹¹.

Przypomnijmy też doświadczenie mistrza praktyki strategicznej, J. Welcha: ,jeśli strategie są: prawidłowo ukierunkowane, dostatecznie szerokie, uzupełniane nowymi inicjatywami, oparte na trwałych zasadach, to wcale nie trzeba ich zbyt często zmieniać”²⁹².

Prezentowane założenia i zasady strategii bezpieczeństwa wewnętrznego nic są oczywiście zbiorem ani pełnym, ani zamkniętym. Także ich podstawowy charakter oraz układ elementów są czysto subiektywne, indywidualne. Zbiór ten wytwór wstępnego etapu studiów i badań - należy traktować bardziej jako zaproszenie do dyskusji i rozwinięcia niż gotowy zestaw. Część z elementów poniższego zbioru ma znaczenie szersze, dotyczy nic tylko bezpieczeństwa wewnętrznego, ale całości sfery bezpieczeństwa i polityki bezpieczeństwa, część natomiast odnosi się i wyraża specyfikę bezpieczeństwa wewnętrznego.

Główne założenia i zasady strategii bezpieczeństwa wewnętrznego RP:

1.    Dominujące znaczenie człowieka, ludzi jako przedmiotu bezpieczeństwa.

2.    Suwerenność i samodzielność w działaniach wewnątrzpaństwowych i narodowych.

3.    Nadrzędność wartości wspólnoty międzynarodowej, interesu narodowego i państwowego nad wartościami, interesem jednostek i grup.

4.    Spójność i zgodność z interesem państwa (narodu), podporządkowanie działań woli, zamiarom i celom politycznym podmiotu.

^;w H.N. Schwarzkopf, Nie trzeba bohatera, wyd. Ryton, Warszawa 1993. Zob. leż: J. Piłsudski, Myśli, mowy i rozkazy, Warszawa 1989; J. Orzechowski, Dowodzenie i sztaby, wyd. MON, Warszawa 1976.

R.L. AckołT, Zasady planowania..., op.cil.

²⁹¹J. i S. Wclch, tfinning znaczy zwyciężać, op.cit.

5.    Niesprzeczność i wiarygodność w układzie państwowym, sojuszniczym i koalicyjnym.

6.    Sojusznicza (w ramach wspólnot międzynarodowych) reakcja na zagrożenia zewnętrzne.

7.    Współpraca i partnerstwo, współtworzenie.

8.    Maksymalizacja społecznej aktywności, wiarygodności, akceptacji, zaufania.

9.    Maksymalizacja roli techniki i technologii w działaniach związanych z ryzykiem dla ludzi.

10.    Przewaga technologiczna.

11.    Ostateczność przemocy (szczególnie zbrojnej).

12.    Użycie sity wyłącznie na podstawie jednoznacznej i zgodnej z prawem decyzji politycznej.

13.    Obszar, czas, zakres działań z użyciem siły i skutków jej użycia ograniczone do niezbędnego minimum.

14.    Zakaz użycia sity militarnej (środków destrukcji) przeciwko własnym obywatelom w zgodnych z konstytucją protestach społecznych.

15.    Bezpieczeństwo wewnętrzne normą nadrzędną dla polityki zewnętrznej we wszystkich domenach.

16.    Uświadomione ryzyko dla bezpieczeństwa wewnętrznego - stałe i priorytetowe kryterium planowania i realizacji wszelkich działań.

17.    Integracja, synergia, systemowość, szerokie spektrum czasoprzestrzenne i rzeczowe w planowaniu działań.

18.    Zachowanie maksymalnej swobody wyboru i swobody działania.

19.    Nadrzędność kreowania, działania nad reagowaniem i odpowiadaniem.

20.    Zdolność tworzenia i wykorzystania asymetrii.

21.    Zdolność reagowania, adekwatność i elastyczność zaangażowania.

22.    Zdolność rozwinięcia potencjału kryzysowego i wojennego w potrzebnym miejscu i czasie.

23.    Adaptacja i autokreacja.

24.    Optymalizacja wszelkich determinantów działań sil bezpieczeństwa wewnętrznego (politycznych, ekonomicznych, innych) pod kątem celów i koncepcji ich osiągania.

25.    Zgodność, adekwatność, spójność strategii, struktury, kultury z celami, zasobami i warunkami działania.

26.    Humanizm i ekoempatia.

27..........

Drugi podzbiór założeń, a jednocześnie ograniczeń projektowania strategii stanowić będą skonkretyzowane prognozy procesów, zjawisk, stanów rzeczy, które planista bądź zespól przyjmuje „na wejściu”, na podstawie studiów, badań poprzedzających albo - co w praktyce częstsze - w formie aksjomatów, apriorycznych, wiarygodnych stwierdzeń oczywistych (o akceptowanym, wysokim prawdopodobieństwie). Obserwacje praktyki kierowniczej i zarządczej wskazują, że zarówno decydenci, jak i planiści lekceważą, a niekiedy pomijają ten ważny etap prac. Dlaczego? Otóż dlatego, że niektóre możliwe