CCF20111005015

32

się, że chodzi tutaj o wypadek, gdy najemca łodzi posłużył się nią niezgodnie z umową (np. zmienił trasę podróży), w wyniku czego łódź została zniszczona przez rozbójników. Omawiany przepis nakładał zapewne na niedbałego lub nieuczciwego najemcę obowiązek wynagrodzenia szkody. W każdym bądź razie można przyjąć, że art. 5 K.L. regulował jakąś sytuację podobną do uregulowanych przepisami art. 5 Z.E. i § 236-238 K.H^W.

Z tekstu art. 6 K.L. zachowały się tylko dwa słowa wydające się wskazywać, że dotyczył on darowizny.

Art. 7 można także w znaczynm stopniu zrekonstruować na podstawie fragmentu Ni. 3058, jednak, podobnie jak w wypadku art.

5, nie wystarcza to do całkowitego zrozumienia treści przepisu. Można jedynie powiedzieć, że art. 7 regulował stosunki między właścicielem gruntu przeznaczonego na założenie plantacji palm daktylowych i osobą, która podjęła się taką plantację założyć. Odpowiednikiem art. 7 K.L. wydaje się być § 64 K.H.

Po art. 7 następował jakiś artykuł (ozn.7^a), z którego zachowały się tylko początkowe słowa: Tuku m-b i.. ....<Jeśli....>

Art. 8 K.L. dotyczy wypadku, gdy osoba, która podjęła się założenia dla kogoś sadu na nie uprawianym jeszcze gruncie, nie wypełniła swego zobowiązania całkowicie. Omawiany artykuł głosi, iż niedbały sadownik będzie miał odpowiednio zmniejszony udział w plonie. Odpowiednikami art. 8 K.L. są art. 1 K.U. i § 61 K.H.

W art. 9 K.L. przewidziana jest kara 10 sykli srebra za bezprawne wejście do sadu i dokonanie tam kradzieży. Przepis ten nie ma odpowiednika wśród zachowanych artykułów K.U., Z.E. i K.H.

Tekst art. 10 K.L. odpowiada prawie dosłownie tekstowi § 59 K.H. Artykuł ten przewiduje karę pół miny srebra za bezprawne ścięcie drzewa w cudzym sadzie.

Art. 11, odpowiednik § 73 względnie 76 K.H., dotyczy kwestii odpowiedzialności właściciela gospodarstwa, który zaniedbuje uprawę swego gruntu i ułatwia przez to złoczyńcom włamanie się do domu sąsiada. Niedbały właściciel gruntu obowiązany jest dać sąsiadowi odszkodowanie za wszystko, co temu zginęło.

Art. 12 przewiduje, że osoba, która przez miesiąc ukrywała w obrębie murów miejskich zbiegłego niewolnika, obowiązana jest

^1,3 Por. E.Szlechter, RIDA 1/1952, s. 160 i IV/1957, s. 87 i nast. oraz RA LII s. 74-76, 78-80, 83-86.

dać panu niewolnika jako odszkodowanie jednego niewolnika, zaś art. 13 głosi, iż w wypadku niemożności dania jako odszkodowanie niewolnika ukrywający zapłaci 25 sykli srebra. W Z.E. odpowiednikiem art. 12 i 13 K.L. jest art. 49, zaś w K.H. podobną sytuację regulują § 16 i 19^ł<t .

W żadnym ze znanych nam kodeksów mezopotamskich nie ma odpowiednika art. 14 K.L., którego lekcja jest wątpliwa, a treśó -- niejasna. Nie wiadomo czy niewolnik, który dał wykup, mógł w razie zaprzeczenia tego faktu przez pana, zaryzykować wytoczenie procesu o wolność, czy też dopiero po ponownym wykupieniu się mógł domagać się oficjalnego uznania,że jest człowiekiem wolnym⁴⁵.

Również wątpliwa jest lekcja^vart. 15 i 16, bowiem nie znane jest znaczenie semickiego terminu mtqtum , który tu występuje. Wydaje się jednak najbardziej prawdopodobne, że oznacza on chorobę, być może epilepsję. Jeśli przyjąć to znaczenie terminu, art. 15 K.L. zabraniałby wypędzania podarowanych przez króla niewolników, u niektórych ujawniła się epilepsja, zaś art. 16 K.L. - zatrzymywania jako niewolników ludzi wolnych chorych na epilepsję, którzy z własnej woli przyszli do kogoś, zapewne do pracy⁴⁶.

Art. 17, którego odpowiednikiem w K.H. są § 1,2 i 11, przewiduje karę za fałszywe oskarżenie. Trzeba jednak zaznaczyć, że lekcja tego przepisu jest także sporna.

Art. 18 K.L., podobnie jak § 30 K.H., przewiduje, że w wypadku gdy ktoś ponosił przez trzy lata daniny z majętności (gruntu) należącej do innej osoby, ta ostatnia traci prawo własności na rzecz płatnika daniny. Należy tu zaznaczyć, że art,

18 K.L., w przeciwieństwie do § 30 K.H., jest normą generalną.

Jest rzeczą możliwą, iż art. 19 K.L. był odpowiednikiem §

31 K.H. Nic decydującego w tej sprawie powiedzieć jednak nie można, gdyż zachowały się tylko początkowe słowa tego artykułu.

⁴⁴Por. V.Korośec, Iura V, s. 372 i E.Szlechter, RA LI s. 69 i uw. 1, 181-182; RA LXI, s. 108 i nast.

WRor. odmienną interpretację art. 14 K.L. u E.Szlechtera,

AOr XVII/2, s. 391-418 i RA LI, s. 69 i 182-183. Zob. także uwagi M.San Nicoló, SDHI XVI, s. 433-437-438, J.Klimy, JJP VII/VIII, s. 312 i nast. oraz A.Pohla, Orientalia 22, s. 222.

⁴⁶Zob. J.KIIma, AOr XVIII, 1-2, s. 529 i JJP VII/VIII, s.

324. Zob. także hipotezę E.Szlechtera, RA LI, s. 69-71 i 184--185 oraz LII s. 76-78 i 88-89; A.Palkenstein, Orientalia 19, s. 108 i nast.; A.Pohl, Orientalia 22, s. 232.

3 — /Vajstarsze prawa świata