CCF20120309008 (2)

Oprócz wymienionych wyżej zadań Centrum, wykorzystując wszystkie możliwe źródła, zajmuje się monitorowaniem przestrzegania porozumień międzynarodowych, szczególnie tych dotyczących rozbrojenia i proliferacji broni konwencjonalnej, nuklearnej, biologicznej i chemicznej¹.

Struktury wywiadowcze UE mogą funkcjonować podobnie jak narodowe instytucje wywiadowcze. Posiadają strukturę i instrumentarium pozwalające na kierowanie, zdobywanie infonnacji, analizę oraz dystrybucję informacji wywiadowczych do odbiorców. Kierowaniem i formułowaniem zapotrzebowania na informacje zajmuje się Wysoki Przedstawiciel UE ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa, natomiast w zakresie operacji wojskowych Komitet Wojskowy Unii Europejskiej. Ogólne potrzeby informacyjne umieszczane są na Liście obserwacyjna (EU Watch Lisi). Zdobywanie informacji wywiadowczych na temat krajów oraz problemów wyszczególnionych niej realizowane jest przez Centrum Sytuacyjne oraz Oddział Wywiadu Sztabu Wojskowego UE. Wykorzystywane są przy tym źródła ogólnie dostępne oraz informacje wywiadowcze, dostarczane przez instytucje wywiadowcze państw członkowskich. Lista obserwacyjna aktualizowana jest i akceptowana co 6 miesięcy przez Radę Unii Europejskiej. Znajduje się na niej od 25 do 30 regionów geograficznych podlegających monitorowaniu pod względem możliwości powstania sytuacji kryzysowej².

Unia posiada możliwości zbierania informacji poprzez własne struktury dyplomatyczne. Działania dyplomatyczne należą do ważniejszych instrumentów reagowania kryzysowego. Oprócz zadań politycznych, polegających na prezentowaniu stanowiska UE, negocjacji lub pośrednictwa w rozwiązywaniu spornych problemów, przedstawicielstwa informują właściwe instytucje o sprawach mających znaczenie dla interesów organizacji. Informacje dostarczane przez placówki UE pozwalają na ogólną ocenę sytuacji w rejonach kryzysowych, ocenę zagrożenia i sytuacji bezpieczeństwa oraz charakterystykę stron konfliktu. Relacje dyplomatów umożliwiają także wstępną prognozę scenariusza rozwoju wydarzeń.

Komisja Europejska posiada 142 zagraniczne przedstawicielstwa, a UE zaangażowana jest czynnie w ponad dwudziestu misjach cywilnych i wojskowych. Składanie raportów o sytuacji i prognozy są nieodłącznym elementem ich funkcjonowania³. Można bez obawy sformułować tezę, że personel informujący o sytuacji świadomie lub nieświadomie stanowi osobowe źródła informacji. Zdobyte informacje poddawane są analizie przez pracowników Centrum Sytuacyjnego oraz Oddział Wywiadu Sztabu Wojskowego UE. Opracowane raporty, informacje i analizy przekazywane są strukturom odpowiedzialnym za politykę bezpieczeństwa i obrony oraz krajom członkowskim, stanowiąc podstawę do podejmowania decyzji, stosownego reagowania lub wspierają zaangażowanie dyplomatyczne Unii w rozwiązywanie istotnych problemów. Struktury polityki bezpieczeństwa i obrony UE mogą w sposób - jak się wydaje wystarczający - korzystać z informacji, będących efektem profesjonalnego cyklu wywiadowczego: kierowania, zbierania, przetwarzania i rozpowszechniania.

Pomimo wyodrębnienia wymiany handlowej i pomocy na rozwój oraz uznaw'ania tych obszarów przez UE za instrumenty kreujące pośrednio środowisko bezpieczeństwa, nie wymagają one wsparcia informacyjnego przez agencje wywiadowcze. Naw'et jeśli wykorzystywane są do wzmacniania działań dyplomatycznych, niezbędne wsparcie informacyjne udzielane jest stosownym strukturom realizującym te działania⁴.

Unia Europejska prowadzi operacje o charakterze cywilnym i wojskowym. Wywiadowcze wsparcie operacji wojskowych UE dotyczy informacyjnego przygotowania potencjalnych i obecnych rejonów geograficznych, w których Unia jest zaangażowana lub istnieje prawdopodobieństwo zaangażowania. Instytucją koordynującą ten obszar działania jest Zarząd Wywiadu Sztabu Wojskowego Unii Europejskiej (ZW). Opracowuje i dostarcza instytucjom decyzyjnym informacji wywiadowczych o charakterze wojskowym (chociaż nie tylko). Zainteresowanie wywiadowcze ZW koncentruje się na potencjale wojskowym podmiotów państwowych i pozapaństwowych w rejonie potencjalnego kryzysu i operacji. Rozpoznaje on i ocenia intencje użycia sił zbrojnych. Jako integralna cześć Sztabu Wojskowego UE Zarząd Wywiadu wspiera planowanie operacyjne od początku sytuacji kryzysowej do momentu zatwierdzenia przez władze polityczne Unii koncepcji wykorzystania sił zbrojnych. Każdy z pracujących tam oficerów utrzymuje łączność ze strukturami narodowymi, od których otrzymują informacje stanowiące podstawę do opracowania, wraz z oficerami innych narodowości, wspólnych strategicznych ocen bezpieczeństwa. Zarząd Wywiadu składa się z trzech oddziałów: polityki wywiadowczej, zapotrzebowań i produkcji opracowań wywiadowczych; pracuje w nim ponad 30 oficerów i pracowników cywilnych⁵, g&ł. Jag.

Mimo że Zarząd Wywiadu wspiera informacyjnie operacje prowadzone w ramach Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, utrzymując stałą łączność z dowództwem operacji, nie jest jedyną instytucją zaangażowaną w ten proces. W operacji wojskowej UE nie ma potrzeby pośrednictwa w przepływie informacji via Bruksela, ponieważ Dowództwo Operacyjne misji (Operational Headquarterś) otrzymuje informacje bezpośrednio od narodowych instytucji wywiadowczych. W tym celu w rejonie operacji tworzone są Narodowe Komórki Wywiadu lub instytucja oficerów łącznikowych wywiadów narodowych. Te dwie struktury pośredniczą w przesyłaniu zapotrzebowań na informacje wywiadowcze niezbędne dowództwu misji kierowane do wywiadów państw członkowskich, a jednocześnie przekazują informacje, w które zasilają je wywiady państw, z których się wywodzą. Proces ten zaprezentowano na rysunku 13.

277

1

EU Strategy Againsl Proliferalion ofWeapons of Mass Destruction, Brussels, Council of the European Union, 10 Decembcr 2003, 15708/03, par. 13.

2

² Muller-Wille, op. cit., s. 30.

3

Wetzling, op. cit., s. 41.

4

   Muller-Wille, op. cit., s. 28.

5

   „Bulletin of the EU Military Staff’ Autumn/Winter 2006, s. 9.