CCF20120403024

NOWOCZESNOŚĆ I TOŻSAMOŚĆ

związaną z tożsamością jednostki i jej wyglądem zewnęli/iii m patologią refleksyjnej samokontroli, w której dominu jan| |nl( odgrywa uczucie wstydu. W doświadczeniu autorki wypowie dzi, której obszerny fragment został zacytowany, pojawiuii) m wszystkie ważne aspekty anoreksji. Jej chęć schudnięciu tO przybiera postaci nagłego wstrętu do jedzenia. Jest to koturn lowany i postępujący „po trochu” proces. Poświęca ona ito • i ogromnie dużo uwagi i starań, z powodzi dostępnych proilth tów żywnościowych świadomie komponując ascetyczny rc/lin O refleksyjnym charakterze tego procesu świadczy jej deicillil nacja w „pożeraniu” wszystkich dostępnych informacji o Mm riach. Bardzo czytelna jest też świadoma potrzeba wykształceni* własnego, odpowiadającego tożsamości, stylu życia. A opo/vi j# wstyd-duma jasno przejawia się w „pozorach”, które próbli|i tworzyć, aby ostatecznie przekonać się, że swoje poczucie wui tości powinna „żywić”, a nie „głodzić”.

Dlaczego anorexia nerwsa miałaby być głównie przypadłoś mi kobiet, w tym szczególnie kobiet młodych? Na pewno wn/nu rolę odgrywa tu fakt, że u kobiet bardziej niż u mężczyzn < < niona jest atrakcyjność fizyczna (chociaż ta asymetria powoli zanika). Do tego dochod zi właściwy wczesnym etapom doi o słości kryzys tożsamościowy. Powszechnie uważa się, że ano reksja wiąże się z „niechęcią dorośnięcia”, a co za tym id/lc, z odrzuceniem dojrzałości i pragnieniem, aby zamiast stać Hly kobietą, pozostać dziewczynką. Nie jest to jednak wystarczają u przekonujące wytłumaczenie. Jak zauważa jedna z interprclii torek, mylnie traktuje ono anoreksję jako specyficzną choin bę, a nie „ogromnie złożoną reakcję na zagubienie tożsamości" (zob. Millman 1981; Hermin 1981). Anoreksję należy raczej rozumieć w kategoriach wielości możliwości, jakie są dostępne w epoce późnonowoczesnej, oraz w kontekście trwającego wy kluczenia kobiet z pełnego uczestnictwa stwarzających te możll wości sferach aktywności społecznej. Formalnie, kobiety mogi)

Trajektoria

tożsamości

łlłll wybierać spośród całego bogactwa szans i możliwości, ale ił łliiuiluilinistycznym świecie większość z tych dróg jest przed Umil praktycznie zamknięta. Co więcej, aby sięgnąć choćby po l» Hpc|e, które są dla nich dostępne, kobiety muszą rezygnować

mi k /nie większym stopniu niż mężczyźni ze swoich dotych-jpłowych „utrwalonych” tożsamości. Innymi słowy, ich do-Hłłliiileżenie nieograniczonych możliwości, które cechuje późną (btWm zesność, jest tyleż pełniejsze, co pełne sprzeczności.

W ujęciu Susie Orbach (1986) anoreksja jest formą protestu, ni.ni przejawia się nie przez wycofanie, ale przez ciągłe zaan-•Mnwanie w refleksyjność kształtowania własnej cielesności, 'rt minionych czasach, kiedy pozycje społeczne zajmowane |imv kobiety były na ogół ściśle wyznaczone, kobiety za po-iitiną ciała wyrażały sprzeciw w postaci symptomów histeryczni i li. Dzisiaj ich protest splata się z refleksyjną kontrolą, jaka lim nkteryzuje porządek posttradycyjny. „Symptom anorek-iV /ki stoi w całkowitej sprzeczności z flegmatyczną reakcją jej ilficwiętnastowiecznej siostry. Nie dla niej omdlenia, zasłabnię-I In, wymachiwanie pięściami. Znakiem jej protestu jest znaczna i 4 uteczna transformacja własnego ciała” (tamże, s. 27 i nast.). > ludy kobieta miała niewiele możliwości i były one wąsko zdejmowane, jej nieświadomy bunt, którego narzędziem było cia-tu, był rozmyty i nieokreślony. Natomiast w sytuacji pozornej Mi łości opcji jej reakcja jest precyzyjna i ściśle kontrolowana. |nk /wraca uwagę Orbach, anorektyczna jednostka nie jest bier-iii) ofiarą dietetyków. Przeciwnie, reżimy, którym poddaje swoje i Inlo, stosuje czynnie i bardzo świadomie.

W anorektycznych stylach życia rozpoznajemy więc spe-i yliczną wersję napomnienia Rainwater: „Ty masz kontrolę”, lylko że próba zapanowania nad własnym życiem przybiera tu posiać przymusu. Jednostki anorektyczne często poddają swo-|f ciało ekstremalnym reżimom. Taka osoba może na przykład mlbyć kilkumilowy bieg, następnie wziąć udział w wyczerpu-