chalmers0156

158

Obiektywizm

dzy; jest również niezależna od czyjegokolwiek przekonania czy skłonności do uznania, stwierdzania czy działania. Wiedza w obiektywnym sensie jest wiedzą bez tego, który wie, jest wiedzą bez podmiotu poznającego. ”⁷

Lakatos w pełni zgadzał się z obiektywizmem Poppera i swoją metodologię naukowych programów badawczych zaprojektował jako obiektywistyczną koncepcję nauki. Mówił o „rozziewie pomiędzy wiedzą obiektywną i jej zniekształconymi refleksami w jednostkowych umysłach”⁸ i twierdził, że „... teoria może być pseudonaukowa nawet jeżeli jest bardzo «prawdopodobna» i wszyscy w nią wierzą, oraz może być wartościowa naukowo, nawet jeżeli jest niewiarygodna i nikt w nią nie wierzy. Teoria może mieć najwyższą wartość naukową, nawet jeżeli nikt jej nie rozumie, cóż dopiero w nią wierzy. Poznawcza wartość teorii nie ma nic wspólnego z jej psychologicznym oddziaływaniem na ludzkie umysły. Wiara, zaangażowanie, rozumienie — to stany ludzkiego umysłu... Ale obiektywna, naukowa wartość teorii... jest niezależna od ludzkiego umysłu, który ją tworzy lub rozumie.”⁹

Lakatos głosił, że podczas pisania historii wewnętrznych przemian naukowych jest rzeczą konieczną przyjmować stanowisko obiek-tywistyczne. „Popperowski historyk «wewnętrzny» nie musi interesować się zaangażowanymi osobami ani ich przekonaniami na temat ich własnej działalności.”¹⁰ A więc historia wewnętrznego rozwoju nauki jest „historią nauki bezosobowej.”¹¹

W pewnym sensie obiektywistyczną teorią w zdefiniowanym tu sensie jest również materializm historyczny, Marksowska teoria społeczeństwa i przemian społecznych. W jej ramach obiektywistyczne podejście znajduje zastosowanie nie tylko do wiedzy, ale do społeczeństwa jako całości. Obiektywizm Marksa zawiera się w jego zna-

⁷    K. R. Popper, Objectiw Knowledge, Oxford University Press, Oxford 1972, s. 108—109, podkreślenia w oryginale. Por. wyd. polskie, Wiedza obiektywna, PWN, Warszawa 1992, s. 152.

⁸    I. Lakatos, „History of Science and Its Rational Reconstructions”, w: Boston Studies in the Philosophy of Science, vol. 8, R. C. Buck, R. S. Cohen, (eds.), Reidel Publishing Company, Dordrecht 1971, s. 99.

⁹ J. Worrall, G. Currie, (eds.) Imre Lakatos. Philosophical Papers, Volume I. The Methodology of Scientific Research Programmes, Cambridge University Press, Cambridge 1978, s. 1, podkreślenia w oryginale.

¹⁰    I. Lakatos, „History of Science and Its Rational Reconstructions”, op. cit., s. 127, podkreślenia w oryginale.

¹¹    Ibid., s. 105.