chalmers0168

f

170    Obiektywistyczna koncepcja

sugerować, że nauka rozwija się jakoś na własną rękę, bez interwencji istot ludzkich. Jeżeli obiektywne możliwości rozwoju danego programu w fizyce mają być wykorzystane, może się to stać wyłącznie dzięki umiejętnościom konkretnych uczonych. Bez nich fizyka po prostu nie istniałaby, cóż dopiero postęp. Mimo tego, jeżeli moja koncepcja zmiany teorii jest poprawna, to proces zmiany teorii wykracza poza świadome intencje, wybory i decyzje fizyków. W szczególności nie jest on zależny od decyzji metodologicznych fizyków. Nie twierdzę na przykład, że uczeni powinni wybierać teorie o największym stopniu płodności, zwłaszcza że typowy naukowiec nie będzie w stanie ocenić zawczasu możliwości rozwoju zawartych w teorii czy programie. Moja koncepcja przyjmuje, że jeżeli jakaś sposobność rozwoju istnieje, pewien uczony lub grupa naukowców w końcu ją wykorzysta, ale nie głosi, że dany naukowiec lub ich grupa będą świadomi wszystkich możliwości rozwojowych. Moja koncepcja oddziela problem zmiany teorii od problemu wyboru teorii.

Nie ma żadnych gwarancji, że założenia socjologiczne, na których opiera się obiektywistyczna koncepcja zmiany teorii w fizyce, będą zawsze spełnione. Nie są one spełnione w Europie średniowiecznej i można przypuszczać, że podobnie rzecz się ma współcześnie. Z pewnością sposób finansowania badań przez rządy i monopole przemysłowe powoduje, że pewne obiektywne możliwości rozwoju nie mogą być wykorzystane i w rezultacie postęp w fizyce coraz bardziej uzależnia się od czynników zewnętrznych wobec fizyki. Niemniej jednak moje założenia socjologiczne były spełnione przez okres około dwustu lat rozwoju fizyki i zaproponowana przeze mnie koncepcja odnosi się właśnie do tego okresu. Jeżeli założenie to nie jest spełnione, należy poszukiwać odmiennej koncepcji zmiany teorii naukowej. Nie twierdzę bowiem, że moja koncepcja ma charakter uniwersalny.

Przyjmowane przeze mnie założenia socjologiczne nigdy nie są spełnione całkowicie. Subtelna struktura krótkotrwałych zmian w fizyce w nieunikniony sposób zależy od takich czynników, jak osobowości uczonych, skuteczność ich wzajemnej komunikacji, itd. Uważam jednak, że postęp w fizyce w długiej perspektywie można wyjaśnić przy użyciu mojej koncepcji zmiany teorii, przy założeniu oczy-

I