chalmers0205

207

Czym jest więc nauka?

To, co umożliwia nam odniesienie sukcesu w teoretyzowaniu o święcie, winno być odkrywane, a nie ustalane z góry drogą filozoficznego rozumowania. Galileusz odkrył, w jaki sposób można ująć pewne aspekty świata fizycznego za pomocą matematycznej teorii ruchu, teoria Newtona różniła się znacznie od teorii Galileusza pod wieloma względami, zaś mechanika kwantowa podchodzi do świata w sposób zdecydowanie odmienny od fizyki klasycznej, a któż wie, co jeszcze przyniesie nam przyszłość? Na pewno nie wiedzą tego filozofowie nauki. Żadna koncepcja na temat związków pomiędzy teoriami fizycznymi oraz związków pomiędzy tymi teoriami i światem nie powinna wykluczać przyszłego rozwoju. Pewien stopień niejasności jest więc nieunikniony.

Moja koncepcja relacji pomiędzy teoriami fizycznymi i światem opiera się na dwóch bardzo ogólnych cechach nowożytnej post-gali-leuszowskiej nauki fizyki. Jedną z nich jest to, że fizyka jest nauką eksperymentalną, co umożliwia mi odrzucenie instrumentalizmu. Drugą jest fakt, że fizyka przechodziła rewolucyjne zmiany, co stanowi jeden ze składników mojego argumentu przeciwko stosowalności korespondencyjnej teorii prawdy w fizyce. Więcej szczegółów otrzymalibyśmy, gdybyśmy poddali bliższej analizie ostatnie dwieście lat dziejów fizyki. Można powiedzieć, że fizyka zawiera uniwersalne twierdzenia sformułowane za pomocą terminów matematycznych, że systemy teorii składają się na coś w rodzaju programów badawczych Lakatosa i że ich rozwój dokonywał się w zgodzie z obiek-tywistyczną koncepcją zmian naukowych przedstawioną w rozdziale jedenastym. Odpowiadamy tym samym na tytułowe pytanie — czym jest nauka? Nie możemy jednak mieć pewności, że fizyka nie ulegnie radykalnej zmianie w przyszłości. Jest bowiem faktem, że współczesna mechanika kwantowa różni się znacznie od fizyki klasycznej pod pewnymi fundamentalnymi względami; niektórzy sugerowali, że charakter nauki fizycznej może ulec zdecydowanej zmianie wraz ze zmianą stosunków społecznych kapitalizmu monopolistycznego.

Główne tezy tej książki dotyczyły próby odpowiedzi na pytanie, czym jest fizyka, i sprawdzenie jej odpowiedzi poprzez jej konfrontację z rzeczywiście istniejącą fizyką. W świetle moich starań i ich