Charakterystyka hodowlana drzew leśnych (81)

osłonę boczną. W przypadku wprowadzania podsadzeń dębu na większej powierzchni, pożądane jest pozostawienie częściowej osłony, którą następnie usuwamy zazwyczaj w dwóch nawrotach. Gdy dąb na gniazdach osiągnie wysokość około 1,5 m, tj. wiek około 10 lat, przystępujemy do odnowienia buka. Zasady odnowienia powierzchni między gniazdami są identyczne jak w przypadku stosowania rębni częściowej wielkopowierzchniowej. Cięcia odsłaniające wykonujemy w 2-3 nawrotach, a po osiągnięciu przez podrost wysokości około 1 m, tj. w wieku 10-15 lat, przystępujemy do uprzątnięcia drzewostanu. Większe luki (2-3 ary) uzupełniamy modrzewiem, a mniejsze jedlicą. Całkowity okres odnowienia wyniesie w tym przypadku około 20-25 lat.

Przedstawione zalecenia dotyczą zasadniczo drzewostanów, w których udział dębu nie przekracza 30%, istnieje bowiem wówczas możliwość zachowania odpowiedniej odległości między gniazdami, równej co najmniej wysokości otaczającego drzewostanu, zabezpieczającej buka przed szkodami od wiatru. Przy większym udziale dębu (35-45(50)%), gdy zastosowanie opisanego postępowania ze względu na wiatrowały jest niebezpieczne, zalecić można rębnię częściową wielkopowierzchniową zmodyfikowaną. Odnawiając wcześniej buk, a następnie dąb, należy przyjąć takie cząstkowe okresy odnowienia, które pozwoliłyby na równoczesne wykonanie cięcia uprzątającego nad podrostem obu odnawianych gatunków.

Odnawianie drzewostanów bukowych z udziałem dębu i jodły

Pierwszy etap odnawiania w gniazdach jodły, a następnie dębu realizowany jest w dwóch fazach (Bemadzki 1974, Jaworski 1990).

W fazie pierwszej tworzymy luki przez wycięcie 1-2 drzew, lub małe gniazda o powierzchni do 5 arów, które wykorzystujemy do odnowienia jodły. W tym samym czasie zakładamy szlaki zrywkowe i projektujemy rozmieszczenie gniazd przeznaczonych dla odnowienia dębu.

Ośrodki odnowieniowe jodły projektujemy uwzględniając: występujące odnowienie, luki, przerzedzenia, rozmieszczenie drzew nasiennych oraz odpowiadające jodle miejsca wilgotniejsze.

W fazie pierwszej postępowanie hodowlane uzależnione jest od stanu odnowienia i występowania dojrzałych drzew. Jeżeli na wyznaczonych gniazdach mamy dostateczną ilość odnowienia jodłowego, cięcia ograniczają się do odsłaniania nalotu i podrostu. Uprzątnięcie osłony na gniazdach powinno nastąpić nie wcześniej niż po osiągnięciu przez podrost wysokości 0,5-1,0 m.

Gdy w drzewostanie brak jest odnowienia, istnieje możliwość jego uzyskania z odpowiedniej liczby nasienników występujących w grupach rozmieszczonych w miarę równomiernie w drzewostanie, przez wykonanie cięć obsiewnych w roku dobrego urodzaju nasion. Odsłanianie odnowienia prowadzimy stopniowo, przestrzegając zasad podanych wyżej.

Brak odnowienia i odpowiedniej liczby drzew nasiennych wymaga odnowienia sztucznego. W tym celu po wykonaniu cięcia na gniazdach o intensywności odpowiadającej cięciu obsiewnemu, wysadzamy lub wysiewamy jodłę, którą następnie stopniowo odsłaniamy, przyjmując cząstkowy okres odnowienia do 20 lat.

W fazie drugiej przystępujemy do zakładania gniazd z dębem, następuje to po osiągnięciu przez odnowienie jodły wysokości biologicznego zabezpieczenia, tj. 0,5 m. Zasady postępowania są tu identyczne jak w drzewostanach dębowo-bukowych.

Drugi etap obejmuje odnowienie buka na powierzchni międzygniazdowej, które przeprowadzamy według poznanych już zasad.

Cząstkowy okres odnowienia powinien wynosić dla jodły 15-20 lat, dębu 6-8(10) lat i buka około 15 lat. Wyprzedzenie jodły i dębu w stosunku do buka powinno wynosić odpowiednio 10-15 i 8 lat. Okresy odnowienia dębu i jodły oraz jodły i buka mogą zachodzić na siebie, natomiast odnowienie buka powinno następować dopiero po odsłonięciu gniazd z dębem. W związku z tym całkowity okres odnowienia wynosić będzie około 25-30 lat.

Odnawianie drzewostanów b u k o w o - s o s n o w y c h

Na siedliskach borów mieszanych i lasów mieszanych, tam gdzie udział buka nie przekracza 20-30%, a gatunkiem głównym jest sosna, odnowienie naturalne osiągnąć można stosując rębnię gniazdową zupełną (Bemadzki 1974, Jaworski 1990), z zachowaniem przejściowo osłony górnej lub bocznej (zależnie od wielkości powierzchni zajętej przez samosiew) na gniazdach. Metoda ta odpowiada rębni lid (Zasady hodowli lasu 1988).

Odnawianie sztuczne

W praktyce hodowlanej odnawianie sztuczne znajduje rzadziej zastosowanie niż samosiew, lecz na siedliskach borowych w jednogatunkowych sośninach staje się ono koniecznością przy przebudowie na drzewostany z udziałem buka.

W sprzyjających warunkach glebowych, na terenach gdzie nie ma zagrożenia ze strony dzików, gryzoni i ptaków, a także w miejscach nie podlegających silnemu zachwaszczeniu, zalecany jest siew. Bukiew wysiewamy pod motykę po przygotowaniu gleby w pasy, w bruzdy, w talerze lub bez przygotowania gleby. Dwa ostatnio wymienione sposoby mogą mieć zastosowanie m.in. w podsiewach pod sosną w miejscach przyszłych gniazd, na siedlisku boru mieszanego świeżego, czy też lasu mieszanego świeżego.

Bruzdy i pasy wykonujemy w odstępach co 1,4-1,5 m (więźba 1,4 x 0,5 lub 1,5 x 0,5 m), a talerze przygotowujemy w kwadrat 1,0 x 1,0 m (tab. 13). Sadzenie jest konieczne w warunkach nic sprzyjających siewowi i odnawianiu naturalnemu. Problem wyboru więźby przedstawiono wcześniej (Jaworski _S1990). Należy w tym miejscu podkreślić konieczność stosowania więźby bardziej gęstej z uwagi na tendencje do tworzenia przez buka rozpieraczy. Stosuje się sadzonki