Ciepiałkowska6

Rozdział 6 Z

do diagnozy genetycznej, której celem było stwierdzenie, czy obniżenie funkcji intelektualnych wynika z upośledzenia, zaniedbań środowiskowych, zaburzeń nastroju czy toczącego się procesu organicznego¹. Dla tego typu diagnozy znacząca klinicznie miała być różnica między Skałą Słowną a Skalą Bezsłowną. Niestety, pomimo wielu badań empirycznych nie znajdowano dowodów empirycznych, które potwierdzałyby tego typu założenia. Dopiero wykorzystanie wersji WAIS-III dostarczyło danych, które wskazują, że:

•    w grapie osób upośledzonych w stopniu lekkim średni wynik w Skali Słownej wynosił 60,1, w Skali Bezsłownej 64,0, a w Skali Pełnej 58,5;

•    w grapie osób z upośledzeniem umiarkowanym wynik w Skali Słownej wynosił 54,7, w Skali Bezsłownej 55,3, a w Skali Pełnej 50,9;

•    w obu grapach osób upośledzonych stwierdzono obniżony, mało zróżnicowany profil; osoby miały szczególne trudności z wykonywaniem zadań w Skali Arytmetyka i Wyszukiwanie Symboli (por. Gunzburg 1971; Homowska 2004).

Tabela 6.5. Stopnie upośledzenia umysłowego wg ICD-10 i DSM-IY

Stopień upośledzenia umysłowego	Zakres IQ wg ICD-10	Zakres IQ wg DSM-IV	Wiek umysłowy	Procent osób w populacji upośledzonych
Łagodny - lekki*	50-69	50-55 do około 70	9 do poniżej 12 lat	85
Umiarkowany	35M-9	35-40 do 50-55	6 do poniżej 9 lat	10
Znaczny - ciężki*	20-34	20-25 do 35^10	3 do poniżej 6 lat	4
Głęboki	<20	poniżej 20 lub 25	mniej niż 3 lata	około 1

* Terminy użyte w DSM-IV (1994).

Upośledzenie umysłowe lekkie (od 2 do 3 odchyleń standardowych). Wiele funkcji poznawczych, ogólna sprawność motoryczna, rozwój mowy i zdolności komunikowania się z innymi ludźmi są obniżone. Tempo osiągania różnych zadań rozwojowych na danym etapie życia jest wolniejsze, może występować też spora dysproporcja w poziomie rozwoju poszczególnych funkcji poznawczych. U osób lekko upośledzonych największe obniżenie możliwości intelektualnych występuje w zakresie myślenia, ponieważ nie osiągają one zdolności do myślenia abstrakcyjnego, pozostając na etapie operacji konkretnych i konkretno-funkcjo-nalnych. Wykazują także trudność z logicznym wnioskowaniem, a ich krytycyzm

jest obniżony. Cechuje stosunków przestrzenny kowej. Charakteryzują niżeniem zdolności do

Mają trudności w nau tania, pisania i liczenia, to osoby te osiągają poc na nawiązywaniu i podti ubogie.

Osoby upośledzone w nalnie, mają trudności u nalizacji norm i zasad p woju uczuciowości wyżs Większość z nich osiągr mycie, ubieranie się) on -do pracy wymagaj ącej -n: -2000; Wyczesany 2004).

Upośledzenie umyśle Oprócz obniżenia pozio: wodu schorzeń różnych cze pogłębia ich tradnoś różnych etapach życia. raz kliniczny niepełnosp

Myślenie ma charakń rozumienia rzeczywistej czona. Występuje spowc wyodrębniania istotnycł na. Pojawiają się błędy ja zmyśleniom i konfab zdolnością do utrzymyi pamiętywaniu, przecho¹ spowolniony, zasób słot Czasami mowajestniew miane. Choć postępy ty< nowująpodstawowe urn dorosłym osoby te są z< ści. Zazwyczaj nabywaj dbania o higienę osobń jak sprzątanie, przygotc i niezależnego życia - n

Osoby mogą ujawni łeczne i autodestrakcyj efektem stosowania nif z opiekunami. Oprócz z

1

Choć ogólny IQ osób upośledzonych i z organicznym uszkodzeniem mózgu może być taki sam, to konfiguracja wyników w poszczególnych testach jest inna. Najczęściej wyniki Skali Słownej są wyższe od wyników Skali Bezsłownej, a cały profil jest bardziej zróżnicowany. Istotnemu obniżeniu ulegają wyniki w teście Powtarzania Cyfr, w Klockach, Układankach i Podobieństwach (por. Steuden, Tucholska 1993). Brzeziński (1998, s. 91) przestrzega przed opieraniem się w diagnostyce psychologicznej wyłącznie na kryterium psychometrycznym, wskazując, że uwzględnianie jedynie ogólnej wartości IQ prowadzi do daleko idących uproszczeń. Podkreśla też, że skala ta może być 176 wykorzystywana do diagnozowania tylko określonego poziomu upośledzenia umysłowego.