DOK1
0

2. MIEJSCE MORFOLOGII W SYSTEMIE JĘZYKOWYM: MOR FEMY I ICH TYPY

& s^z^eoCczwowA-

Jednostki języka

Tabela 1.

Nieiineame	Linearne {liniowe}
Cechy dys- tynktywne (twardość, ustność śtp,)	Dystyn- Sctywne	Semantyczne'
	Fonemy k o •t	Morfemy	Leksemy {tematy fieks. i wyrazy fiieodm.)		Formy fieksyj ne	Grupy skład niowe	Zda nia
		I ! _. __j ^ „ j sło- I | ^dTSUU I WOtW. I i	proste *	. scon- struk- cje	kotko wi kotem '	mały kot ■ • '
t i : : ł :		I i kot- j -em j -ek ucz- j -owi | -ow	-koi dom	kokk- domow
Fonologia		Morfologia				Składnia

Faktami objętymi rubr/ką 1 i 2 zajmuje się tono logi a, trzy pierwsze pod rubryk i jednostek semantycznych /a więc morfemy. leksemy i formy fieksyjne/ wchodzę w zakres rn o r-f o i o g i i; dwie rubryk? ostatnie to przedmiot składni. Leksykologia zajmuje się faktami objętymi drugą rubryką jednostek semantycznych, mianowicie leksemaml, czyli słownictwem. Część tego słownictwa, obejmująca konstrukcje, stanowi przedmiot sł owotwót stw a, a rubryka trzecia jednostek semantycznych to demena fleksji.

Zdanie złożone zamyka hierarchię jednostek języka. Wypowiedź złożona z szeregu zdań /tzw. dyskurs/ nie stanowi już struktury gramatycznej, sle jest sumą zdań składowych, które mogą być jedynie powiązane wykładnikami nawiązania.

Określmy jeszcze na zakończenie miejsce działu zwanego morfonologią. Zajmuje się on obocznościami fonetycznymi, jakie zachodzą w morfemach wówczas, gdy są one składnikami konstrukcji morfemowej, a więc tematu fleksyjnego lub formy fleksyjnej. Np. morferh ręk- ulega modyfikacji fonetycznej w konstrukcji ręcznik lub w formie ręc-e. Alternujący szereg k: c: ć bywa nazywany mprfonemern. Znajomość reguł fnorfonoiogicznych jest bardzo ważna przy posługiwaniu się językiem, tworzeniu i rozumieniu teksów. Wariant morfemu, w którym zachodzą regularne oboczności fonetyczne, bywa nazywany alomorfsm, analogicznie do alofonu — wariantu fonemu.

się dłużej nad faktami, które zaliczyliśmy do przedmiotu morfologii /trzy grupy rubryki jednostek semantycznych w tabeli/.