DSC00523

18 Między konstrukcją a destrukcją...

rezygnować^lł. Tak ujawnia się samozwrotność i samowzbudn^, komunikacji literaturoznawczej.

Wracąjąc do Irzykowskiego: był on rizomatykiem, nomadologien auant la lettre. Budził się ze snu historii ¹¹, opowiadał się za nomina. lizmem a przeciw uniwersalizmowi, "pierwiastkiem pałubiczny® rozbjjał ustalone schematy, głosił tezę "bezimienności", bo - jaj mówił - nazwa jest grobem kwestii. Miał przy tym świadomość,g jego "analityczna synteza" jest "tworem potwornym", że on san posługując się nią "płynie w chaos"^1S, rozrasta się w kłącze.

I ostatni schemat, ruchu-spoczynku. Wynika on z przyjęcia założeń systemizmu. Jest to w gruncie rzeczy tradycja formalistów i strukturalistów praskich, wzbogacona świadomością współczesnego kryzysu historii narracyjnej. Clement Moisan, na którego tu się powołam ¹⁹, tak to przedstawia: "W całym systemie pojawiają się dwa fenomeny, jednym jest zmiana, drugim spoczynek (changement -non-changement). W drugim wypadku figurą, która się pojawia - jest struktura, dokładniej: stan spoczynku; w pierwszym należy mówić o funkcji, albo o stanie dynamicznym" *°. Zmiana czyK funkcja jest widoczna wtedy, gdy system postrzegamy z perspektywy dwóch różnych momentów czasowych, struktura - gdy przyjmiemy tylko jeden punkt oglądu. System się zmienia, ponieważ nacechowany jest intencjonalnością zarówno w tym sensie, że jego przedmiotem i podmiotem są istoty ludzkie, mąjące swoje cele i zadania, pragnienia i ambicje, jak i w tym, że system jest konstrukcją badacza, który należy do systemu, współtworzy go, ale wielość tych pragnień i ruchów nie pozwala na ustalenie kierunku, "nie ma miejsca na

^u Por. np.: S. Vietta, H.-G. Kemper: Expressionismus. Munchen 1985; R. Brink-mann: Ezpressionismus. Internationale Forschung zu einem intemationew Phanomenon. Stuttgart 1980.

” Oto jego aforyzm: Historia jest snem, który ma się ku końcowi. (K. Irzykowłki op.cit., s. 576).

“ Wykład tego stanowiska jest w Polubię, stamtąd wzięte sa sformułowania lłjł*⁴ w cudzysłów.

“ C. Moisan: Qu’est-ce ęue Phistoire litUrairel Paris 1987.

* Ibidem, s. 167.

p o s t ę

w tym

łączący]

ne są ]

naukow

wzlotów

periody:

dojścia,

Nie ma

od tej a

wycinki

ustaleń

pojawia

(trzeba

4. Kry

Dwl rzeczy a historyi historyc i w hist wie. Je z odpow Ale jest ność czy tym ta w społe reprezei narracja Rozpatr

“ Ibidem * Ibidem