DSC00174 (23)

7. coraz głębszego poznania prawd szczegółowych, a ta sama przyczyna, która budzi w nas potrzebę coraz to nowej wiedzy, równocześnie daje nam środki, ażeby je zdobyć, jest rzeczą jasną, że rzeczy wista ilość prawd, składająca się na system nauk opartych na obserwacji, doświadczeniu i rachunku, może się nieustannie zwiększać; wszystkie jednak części tego samego systemu nie mogłyby się ustawicznie doskonalić, gdyby przyjąć, że władze umysłowe człowieka nie zwiększają swej siły, aktywności i zakresu.

Stosując te ogólne rozważania do różnych nauk pokażemy na przykładach, jak nieustannie doskonaliły się one, dowodząc tym samym ponad wszelką wątpliwość, że nauki te będą doskonalić się w dalszym ciągu. Szczególnie zaś wykażemy, że postęp tych, co do których istnieje nieuzasadnione uprzedzenie, że rychło przestaną się rozwijać, jest najbardziej prawdopodobny i bliski. Wykażemy, że bardziej ogólne, bardziej filozoficzne zastosowanie matematyki do wszystkich dziedzin wiedzy ludzkiej powinno rozszerzyć zakres, zwiększyć ścisłość, jednolitość całego systemu wiedzy. Zwrócimy uwagę, jak powinny zwiększyć się te nadzieje z chwilą, gdy w każdym kraju zostanie zaprowadzone nauczanie udostępniając większej ilości ludzi wiedzę elementarną, która może rozbudzić w nich zamiłowanie do jakichś określonych studiów i ułatwić w nich postępy, jak nadzieje te zwiększą się jeszcze bardziej, gdy dobrobyt stanie się bardziej powszechny i wielu ludzi będzie mogło poświęcić się nauce; podczas gdy obecnie w krajach najbardziej oświeconych zaledwie co pięćdziesiąty człowiek obdarzony przez naturę talentem otrzymuje wy-

15*