DSC01354 (8)

f

f

20

Farmakologia

niczej nerek, np. przy przewlekłym zapaleniu kłębków nerkowych czy w niewydolności krążenia. W takich stanach leki pozostają dłużej w ustroju. Podanie środków moczopędnych prowadzi do szybszego wydalania innych wydalanych z moczem leków oraz zmniejszenia czasu i sity ich działania.

133.3. Interakcje fartnakodynamiczne (koergizm)

Leki zastosowane równocześnie mogą wykazywać działanie lecznicze niezależnie od siebie lub efekt działania jednego z nich może być modyfikowany przez drugi zastosowany w tym samym czasie. Ich wzajemne oddziaływania manifestują się w postaci sy-nergizmu i antagonizmu.

Antagonizm farmakologiczny

Występuje wtedy, gdy dane leki działają przeciwnie dając w efekcie zmniejszenie lub całkowite zniesienie działania farmakologicznego.

Rozróżniamy antagonizm konkurencyjny i niekonkurencyjny, funkcjonalny (czynnościowy) i chemiczny.

Zjawisko antagonizmu farmakologicznego znajduje zastosowanie w leczeniu zatruć.

Antagonizm konkurencyjny (kompety-cyjny) zachodzi wtedy, gdy dwa leki, agoni-sta i antagonista współzawodniczą o wiązanie z tym samym receptorem. Agonista i antagonista mają ten sam punkt uchwytu działania, np. atropina (antagonista) znosi działanie acetylocholiny (agonisty receptora cholinergicznego), w tym przypadku acetylocholina, w odpowiednim nadmiarze, może znieść hamujące działanie atropiny.

Antagonizm niekonkurencyjny (nie-kompetycyjny) występuje wówczas, gdy dwa leki działające na ten sam receptor mają różne punkty uchwytu, czyli nie konkurują o to samo miejsce wiązania. W przypadku antagonizmu niekonkurencyjnego, działania antagonisty nie można całkowicie odwrócić działaniem agonisty.

Antagonizm funkcjonalny (czynnościowy) polega na tym, że dwa leki o różnym punkcie uchwytu wywołują przeciwny efekt, np. noradrenalina działając na recepJ tory otj wywołuje skurcz naczyń i wzrost ci.! śnienia krwi, a papaweryna działając bezpo. średnio na mięśniówkę gładką, rozkurcza naczynia i obniża ciśnienie krwi.

Antagonizm chemiczny — dwa leki reagują ze sobą tworząc w efekcie związek! o słabszym działaniu lub nieczynny biolo. gicznie, np. w zatruciach jonami metali ciężkich stosuje się związki chelatujące (EDTA lub BAL), a w zatruciu solami baru stosuje się siarczan sodu — w wyniku reakcji chemicznej powstaje nieaktywny, nierozpuszczalny w wodzie siarczan baru.

Synergizm farmakologiczny

Jest to jednokierunkowe działanie leków. I Efekt działania jest wynikiem sumowania I lub potęgowania działania równocześnie po-1 danych leków.

Rozróżniamy synergizm addycyjny i; synergizm hiperaddycyjny.

Synergizm addycyjny zachodzi I wówczas, gdy efekt działania dwóch lub 1 więcej leków podanych razem jest równy] sumie działania poszczególnych składni-] ków, np. mieszaniny leków nasennych,] przeciwbólowych.

Synergizm hiperaddycyjny (potencjali-1 zacja) występuje wówczas, gdy efekt działania leków podanych razem jest większy niż suma działania poszczególnych składników (tak działają leki mające ten sam kierunek działania, ale różny punkt uchwytu) np. jony wapniowe i glikozydy nasercowe zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego.

Znajomość interakcji leków ma bardzo duże znaczenie kliniczne. Pozwala bowiem uniknąć z jednej strony niepożądanych następstw działania leków, a z drugiej - interakcje mogą być z powodzeniem wykorzystane w celach leczniczych; wiadomo bowiem że współczesna farmakologia opiera się głównie na polipragmazji czyli leczeniu skojarzonym.

Leki wpływające na układ autonomiczny, nerwy obwodowe i mięśnie